Lu’an Gua Pian – „pestki z Lu’an”. Zielona herbata, o której można jednocześnie powiedzieć, że jest niszowa i mainstreamowa. Mainstreamowa, bo często wymieniana jest wśród najsłynniejszych, najbardziej cenionych zielonych herbat chińskich. Niszowa, bo zbierana i przetwarzana jest w sposób co najmniej oryginalny, żeby nie powiedzieć – dziwaczny. Efektem jest herbata, której smak także jest oryginalny.  

Jak często bywa z chińskimi herbatami, informację o pochodzeniu znajdziemy już w nazwie. Klimat, gleba, ukształtowanie terenu, wysokość nad poziomem morza, okoliczna roślinność i lokalne mikroorganizmy żyjące w symbiozie z krzewami herbacianymi kształtują smak herbaty w takim samym stopniu, jak człowiek, który te liście zbiera i przetwarza. Ogół tych poza-ludzkich czynników określany jest francuskim mianem terroir (czyt. /te.ʁwaʁ/ – terłaa). Miejsce tworzy herbatę, miejsce jest częścią herbaty, więc miejsce jest też częścią nazwy herbaty. 

Lu’an jest miastem i prefekturą miejską o powierzchni 15436 km², położoną w zachodniej części prowincji Anhui, która zaś leży w we wschodnich Chinach. Anhui jest ojczyzną wielu znanych herbat, przede wszystkim zielonych: Huangshan Maofeng, Taiping Houkui, Song Luo, Dinggu Dafang, Yongxi Huoqing. W powiecie Qimen prowincji Anhui powstaje też jedna z najsłynniejszych czarnych herbat, czyli Keemun, oraz pakowana w bambusowe koszyki herbata ciemna Liuan heicha, zapisywana także Lu’an Cha. Chociaż ta ostatnia dzieli z Lu’an Gua Pian część nazwy, po chińsku zapisanej dokładnie tymi samymi ideogramami, to obecnie w Lu’an nie jest produkowana, ale mogła się tam narodzić, chociaż i to nie jest jasne. W Lu’an cały czas produkuje się za to rzadkie herbaty żółte: Huang Xiao („mała żółta”), Huang Da („duża żółta”) i Huoshan Huang Ya („żółte pąki z Huoshan”), która obecnie częściej jest herbatą zieloną, niż żółtą. 

Jeśli chcemy być bardziej szczegółowi, a oczywiście chcemy, to jako miejsce pochodzenia Lu’an Gua Pian należy wskazać powiat Jinzhai i pasmo górskie Dabieshan we wschodniej części prefektury miejskiej Lu’an. Podobno pierwsza herbata Lu’an Gua Pian pochodziła z góry Qitoushan (lub po prostu Qishan), z pola przy tzw. Jaskini Nietoperzy. Obecnie Gua Pian powstaje na szerszym obszarze, niemal w całej prefekturze Lu’an, nawet we wspomnianym wcześniej Huoshan, ale Gua Pian z powiatu Jinzhai jest najbardziej cenione. 

Często słyszy się, że najlepsze herbaty rosną w górach, lub jak Chińczycy mówią „pośród chmur i mgieł”. Gua Pian z pewnością nie rośnie pośród chmur, bo większość upraw tej herbaty w Jinzhai położone jest na wysokości od około 100 do 300 metrów n.p.m., zapewne z nielicznymi polami położonymi maksymalnie do 500 metrów n.p.m. Przynajmniej mgły często otulają krzewy Lu’an Gua Pian, bo w pobliżu jej upraw znajdują się liczne zbiorniki wodne, szczególnie duży zalew Xianghongdian, który powstał po wybudowaniu tamy w latach 50. XX wieku. Warto zauważyć, że wiele pól herbacianych zostało zalanych podczas tworzenia zbiornika. Dotyczyło to także jednego z ważnych węzłów handlowych, w którym odbywał się handel herbatą. 
 

   
Po lewej: Umiejscowienie powiatu Jinzhai na mapie Chin; po prawej: powiat Jinzhai z zaznaczoną górą Qitoushan (czerwona kropka)
 

Szczepy krzewów, z których produkowana jest herbata Lu’an Gua Pian to najczęściej lokalne odmiany występujące pod kilkoma ciekawymi nazwami. Pierwsza z nich to daguazi 大瓜子 „duże pestki”. Nazwa ta odnosi się do kształtu młodych liści tych szczepów, które tuż przed zbiorem przypominają kształtem pestki słonecznika. Widzimy tu także wytłumaczenie nazwy herbaty Gua Pian – nie są „kawałki melona” czy „pestki melona”, jak często się tłumaczy, lecz pestki słonecznika, ewentualnie pestki dyni. 

Inne nazwy szczepów Lu’an Gua Pian to na przykład bencha 笨茶 „głupia herbata” czy dacha 大茶 „wielka herbata”. Mimo określeń wskazujących na to, że liście tych krzewów są duże, to należą one oczywiście do drobnolistnej odmiany herbaty, czyli Camellia sinensis var. sinensis. Warto zauważyć, że wiele szczepów herbaty z prowincji Anhui na spore liście, na przykład Huangshan dayezhong (dosłownie „odmiana wielkolistna z Huangshan”, także będąca typem herbaty drobnolistnej), czy shida cha, kultywar, z którego powstaje herbata Taiping Hou Kui. 

Obecnie, w pogoni za jak najwcześniejszym terminem zbiorów, wiele tradycyjnych szczepów zastępuje się kultywarami jak longjing #43, huangjin cha czy baiye yihao (kultywar herbaty Anji Baicha).
 

Niezależnie od tego, jak duże rozmiary mogą osiągnąć liście danego szczepu, zawsze można zerwać je kiedy jeszcze są drobne i młode. Zawsze można zerwać jeszcze nierozwinięte pąki, ale najczęściej zrywa się pęd z nierozwiniętym pąkiem i paroma listkami. Nie w przypadku Gua Pian. Pąki są tu całkowicie ignorowane, a zrywa się wyłącznie rozwinięte listki, bez szypułki, jeden po drugim. To czyni zbiór Lu’an Gua Pian pracochłonnym, bo w przypadku takiej herbaty jak Longjing, jedno szarpnięcie zrywa pąk i jeden lub dwa liście, a tutaj jedno szarpnięcie to tylko sam liść, który oczywiście waży mniej. Dlatego zebranie kilograma surowych liści Gua Pian zajmie więcej czasu, choć nie tak dużo jak herbaty pąkowej, bo same pąki są jeszcze lżejsze. 
 

Ten wyjątkowy standard zbioru jest jednym z najistotniejszych czynników wpływających na charakter herbaty Lu’an Gua Pian. Okienko na zbiór Gua Pian wypada najpóźniej ze wszystkich słynnych zielonych herbat chińskich. Stosunkowo późny zbiór jest domeną herbat z Anhui, ale Gua Pian wybija się nawet na ich tle. Tradycyjne szczepy „Pestek” dojrzewają późno, a do tego trzeba poczekać na całkowite rozwinięte i dojrzałe liście. Zbiory zaczyna się po Święcie Wielkiej Jasności (Qingmingjie, ok. 5 kwietnia) i trwają one do początku maja. Oczywiście wielu producentów, którzy wymienili tradycyjne szczepy na nowe kultywary, produkuje Gua Pian najwcześniej jak to możliwe, chcąc skorzystać z chwytliwego określenia mingqian, używanego dla herbat sprzed Qingmingjie. Taka herbata nie będzie miała prawdziwego charakteru Gua Pian.

Obróbka cieplna – zatrzymanie oksydacji liści (shaqing 杀青)

Aby zielona herbata była zieloną herbatą, musi zostać poddana obróbce cieplnej zanim w liściach rozkręcą się na dobre procesy ciemnienia enzymatycznego. Narzędzie używane do obróbki cieplnej Gua Pian jest standardowe dla zielonej herbaty chińskiej – duży rozgrzany wok, w tym wypadku o średnicy około 80 cm i pochylony pod kątem ok. 30 stopni.  Temperatura tego woka nie jest jednak szczególnie wysoka – zaczyna się od około 100 do 120°C. Ta pierwsza tura prażenia na woku nazywana jest sheng guo 生锅. W drugiej turze, nazywanej shu guo, 熟锅 temperatura jest nawet obniżana do 70-80°C. Standardem dla większości chińskich herbat zielonych jest temperatura woka powyżej 180°C. Jakby odstępstw od reguł było jeszcze mało, to osoba prażąca liście na woku nie używa do tego bezpośrednio swoich dłoni. I nie chodzi o to, że ma na nich rękawiczki, jak to często bywa. Lu’an Gua Pian jest mieszane i dociskane do powierzchni woka przy użyciu krótkich słomianych mioteł. Po zatrzymaniu oksydacji liście mają wilgotność na poziomie 30-35%, więc wymagają jeszcze zdecydowanego suszenia. 

               

Suszenie / pieczenie 

Chociaż nietypowych kroków w produkcji Lu’an Gua Pian jest wiele, to suszenie może być najbardziej oryginalnym z nich. Suszenie Gua Pian, szczególnie jego ostatni etap, wymaga wielu… kroków. Dosłownie. 

Gua Pian jest zieloną herbatą podtypu hongqing 烘青, czyli pieczoną. Pieczenie odbywa się w dużych okrągłych bambusowych koszach, które stawiane są na palenisku z węglem drzewnym. Idealnie powinien być to kasztanowy węgiel drzewny, niedający dymu. Pieczenie herbaty Gua Pian dzieli się na 3 etapy:


1. Mao huo 毛火 
Pieczenie w temperaturze 100°C do osiągnięcia wilgotności około 20%. Jednorazowo w koszach umieszcza się od 1 do 1,5 kg liści i miesza się je co 2-3 minuty. To pierwsze pieczenie musi być wykonane natychmiast po prażeniu na wokach, więc zazwyczaj wieczorem lub w noc po zbiorze liści. 

Wszystkie dotychczasowe czynności, od uprawy do pierwszego suszenia, wykonywali rolnicy. Po suszeniu mao huo uznaje się, że herbata przeszła obróbkę wstępną i nazywana jest maocha 毛茶. Niektórzy rolnicy sprzedają taką herbatę do większych fabryk, gdzie producent przeprowadzi dalsze suszenie i sortowanie herbaty. Przed drugim paleniem maocha powinna zostać posortowana według stopni jakościowych, powinny zostać usunięte niepożądane liście. Jednorodność w wielkości liści jest ważna na dalszych etapach palenia, kiedy temperatura będzie wyższa. Liście o różnej wielkości wytracają wilgoć w różnym tempie, co jest niepożądane. 

2. Xiao huo 小火
Należy pamiętać, że po mao huo liście nadal mają aż 20% wilgotności, więc nie mogą być w takiej formie przechowywane zbyt długo. Pomiędzy pierwszym a drugim suszeniem zaleca się jednak zrobić 10 godzin przerwy. Na tym etapie pieczenia umieszcza się w koszach jednorazowo od 2,5 do 3 kg herbaty. Temperatura jest wyższa, 120°C. Celem jest obniżenie wilgotności liści do około 10%.
Tutaj zaczyna się najbardziej wyjątkowy proces w produkcji Lu’an Gua Pian. Dwie osoby chwytają kosz z obu stron i przenoszą go nad paleniskiem, stawiając i zestawiając około 50 razy, jedynie na 3-4 sekundy. 

 

2,5. Tu lü 吐绿
Niezwykle ciekawy proces o ciekawej nazwie. Rzadko się o nim wspomina i nie jest ściśle częścią suszenia, dlatego umieszczam go jako pośredni proces między drugim a trzecim suszeniem. Tu lü znaczy dosłownie „wypluwanie zieleni”. Po drugim pieczeniu (xiao huo) wilgoć w liściach rozłożona jest nierównomiernie. Inna jest w żyłkach, a inna w blaszkach liścia. Dlatego przed przystąpieniem do trzeciego pieczenia liście pozostawia się na 3 do 5 dni w  bambusowych koszach, żeby poziom wilgoci w obrębie liścia się wyrównał. To bardzo istotne, bo ostatnie pieczenie przeprowadzane jest w wyraźnie wyższej temperaturze i nierównomiernie rozłożona wilgoć groziłaby tym, że liście częściowo się spalą, a częściowo będą „niedopieczone”. 

3. Lao huo 老火
W przeciwieństwie do mao huo i xiao huo, gdzie herbata pieczona jest na delikatnie płonącymi, żarzącymi się węglami, na ostatnim etapie pieczenia języki ognia muszą być wysokie. Temperatura w koszu sięga 160-180°C. Jednorazowo w koszu umieszcza się zazwyczaj od około 4,5 do 6 kg herbaty (chociaż spotkałem się ze źródłami mówiącymi nawet o 10 kg). W lao huo herbata musi spędzać nad tak mocnym ogniem jeszcze mniej czasu. Tak jak w poprzednim kroku, dwie osoby chwytają kosz z obu stron i przenoszą go nad paleniskiem, stawiając i zestawiając nawet 100 razy. Kosz stawiany jest tylko na 2-3 sekundy. Czasem polega to na chodzeniu w jedną i w drugą stronę, a czasem na bardziej stacjonarnym stawianiu i zestawianiu, zapewne w zależności od preferencji producenta. Celem jest osiągnięcie wilgotności liści na poziomie nie większym niż 6%. 

Po zakończeniu całego procesu produkcji 1 kg herbaty Gua Pian otrzymywany jest z 4,5 kg surowych liści zebranych z krzewu. 
 

Jak w przypadku większości współczesnych chińskich herbat zielonych, zalecane są 3 sposoby parzenia:

1. W szklance
Liście wrzucamy na dno szklanki, najlepiej wysokiej i wykonanej z cienkiego szkła. Stosujemy około 3 gramy liści na 250 ml wody. Chińskie źródła zalecają temperaturę wody powyżej 80°C, a czasem nawet powyżej 90°C, ale zalecamy dostosowanie tego parametru do własnych preferencji. Napar nie jest oddzielany od liści. Pijemy herbatę, kiedy pozwala na to temperatura i kiedy uznamy, że jest wystarczająco zaparzona. Im bardziej zbliżamy się do dna, tym mocniejsza jest herbata. Jeśli jest za mocna, to dolewamy wody. Standardowo „dolewkę” robi się, kiedy zostaje ⅓ lub ¼ wody. Staramy się nie wypijać naparu do końca, aby liście zawsze pozostawały zanurzone. To obecnie najpopularniejsza metoda picia zielonych herbat chińskich. 

2. W dzbanuszku chahai / gongdaobei
Parzenie w gongdaobei jest rozwinięciem pierwszej metody. Jest bardziej eleganckie i sprawdza się tam, gdzie trzeba zaparzyć herbatę dla kilku gości. Przy tym sposobie możemy dokładniej kontrolować czas parzenia, a co za tym idzie moc naparu. Dzięki temu proporcje liści do wody mogą być wyższe, jak też wyższa może być temperatura wody:
4g / 250 ml wody, temperatura ok. 80-85°C
I parzenie 2-3 minuty
II parzenie 2-3 minuty
III parzenie 4-6 min


Także w tej metodzie pozostawiamy liście zanurzone między parzeniami. Napar zlewamy przez sitko do drugiego gongdaobei lub bezpośrednio do czarek. 

3. W gaiwanie (gongfu cha) 
Tak jak większość herbat obecnie, również Lu’an Gua Pian obecnie ulega modzie na parzenie w gaiwanie w stylu gongfu cha, pierwotnie zarezerwowanym dla herbat oolong. W takim wypadku zaleca się użycie około 3 gramów liści na 100 ml wody o temperaturze bliskiej wrzenia i rozpoczęcie serii parzeń od około 30 sekund. W ten sposób można zaparzyć jedną porcję liści co najmniej 5 razy.  

Dobrej jakości Gua Pian będzie miała lekki kwiatowy aromat, ale także z wyraźnie zaznaczonymi, bardziej dojrzałymi nutami pieczonymi, które nieco balansują typowo „zielone” aromaty (np. trawiaste, warzywne, fasolowe). Mogą pojawić się także delikatne akcenty morskie i kukurydziane, co z kolei może budzić skojarzenia z japońską herbatą zieloną.  

W naparze dobrego Lu’an Gua Pian powinniśmy znaleźć nuty owocowe i kwiatowe, nawet o lekko „oolongowym” charakterze, cieplejsze nuty pieczone, kojarzące się z pieczonymi kasztanami, ale także nieco umami. Gua Pian jest z natury herbatą nieco gorzką – gorycz znajdziemy nawet w wyższych stopniach jakościowych tej herbaty, ale osoby wyczulone na gorzki smak mogą go ograniczyć przez obniżenie temperatury parzenia. 

W różnych badaniach naukowych wyodrębniono do 96 lotnych związków aromatycznych mających wpływ na smak i aromat Lu’an Gua Pian. Najszerzej reprezentowane grupy związków aromatycznych występujących w LAGP to alkohole, węglowodory, estry i aldehydy. Jedno z badań identyfikuje następujące substancje jako definiujące aromat LAGP w największym stopniu:
– keton malinowy (aromat owocowo-kwiatowy)
– β-Jonon (aromat kwiatowy – różany)
– siarczek dimetylu (warzywny, ziołowy, kwiatowy aromat)
– indol (kwiatowy i zwierzęcy aromat)
– aldehyd fenylooctowy (kwiatowo-miodowy aromat)
– 2-etylo-3,5-dimetylopirazyna (aromat pieczony)
– (Z)-4-heptenal (gotowany, warzywny, fasolowy, rybny aromat)
– (Z)-jasmon (aromat kwiatowy – jaśminowy) 
– geraniol (aromat kwiatowy – różany)

Porównanie różnych stopni jakościowych LAGP wykazało, że w herbatach wyższej jakości znaleźć można więcej alkoholi, natomiast wraz ze spadkiem jakości herbaty zwiększa się udział estrów w składzie. 

Wysokiej jakości LAGP ma wyraźnie więcej związków odpowiadających za aromaty kwiatowe (np. geraniol, linalool, β-Jonon) i świeże aromaty zielone – np. cis-3-Hexen-1-ol, czyli alkohol liściowy. Zawartość indolu i nerolidolu, które są substancjami istotnie wpływającymi na aromat herbat oolong, potwierdza to, co niektórzy specjaliści mówią o „oolongowym” charakterze Lu’an Gua Pian. 

Współczesna Gua Pian przeszła długą drogę, żeby stać się jedną z najbardziej oryginalnych herbat zielonych. Forma tej herbaty jest wypadkową wielu czynników, w tym historycznych, więc warto pobieżnie poznać historię herbaty z Lu’an, żeby zrozumieć „Pestki”, które mamy przed sobą obecnie.

Nie ma wątpliwości, że herbatę uprawiano na terenie współczesnego Lu’an już za panowania dynastii Tang (618-907), czyli w czasach, kiedy formowała się wysoka kultura herbaty, a herbata zyskiwała coraz szerszą popularność jako coś więcej niż ziołowy dodatek do zupy. Można też z pewną dozą pewności powiedzieć, że herbata z Lu’an była dobra i doceniana przez koneserów. Często pisze się, że herbata z Lu’an była wychwalana przez mistrza Lu Yu w Chajing (Księdze Herbaty). Takie sformułowanie wydaje mi się być trochę na wyrost, więc przyjrzyjmy się, co rzeczywiście napisał Lu Yu o herbatach ze współczesnego Lu’an i okolic. Jedyna wzmianka ściśle dotycząca współczesnego regionu Lu’an występuje w VII rozdziale Chajing, ale w tym rozdziale Lu Yu tylko przedstawia cytaty dotyczące herbaty w ówcześnie dostępnej literaturze chińskiej. Pisze, że mieszkańcy Lujiang (dziś powiat Shucheng w prefekturze Lu’an) lubią herbatę z grubą warstwą pianki i zawsze częstują nią gości. W VIII rozdziale, gdzie Lu Yu przedstawia swój ranking herbat z podziałem na regiony, wspomniane jest Shouzhou 寿州 (dzisiejsze Shouxian  寿县), lekko na północ od współczesnego Lu’an. Lu Yu stawia herbatę z Shouzhou wśród najlepszych herbat z obszaru Huannandao 淮南道, odpowiadającego współcześnie centralnym terenom prowincji Jiangsu i Anhui, północno-wschodniej części prowincji Hubei i południowo-wschodniej części prowincji Henan. Nie uznaje jej jednak za ścisłą czołówkę najlepszych herbat w tym rejonie. 

Wiemy więc, że w czasach dynastii Tang, a następnie także Song, herbata z obszaru odpowiadającego mniej więcej współczesnemu Lu’an była co najmniej dobra. Przypomnijmy sobie, że produkowano wtedy wyłącznie zieloną herbatę obrabianą parą wodną, następnie prasowaną. W czasach Tang herbata kruszona z prasowanych „ciastek” była gotowana, a za Songów przygotowywana w formie rozmieszanej zawiesiny, jak obecnie japońska matcha. 

Jednak dominacja prasowanych herbat zbliżała się ku końcowi, gdy w Państwie Środka zapanowała mongolska dynastia Yuan (1271-1368). Ostatecznie edykt zakazujący produkcji cesarskiej herbaty prasowanej wydał w 1391 roku Zhu Yuanzhang, znany też jako cesarz Hongwu lub cesarz Taizu z dynastii Ming.

Można przypuszczać, że szczepy herbaty z Lu’an, które błyszczały w obróbce na parowaną, prasowaną i następnie mieloną herbatę, nie nadawały się tak dobrze do produkcji zielonej herbaty liściastej i być może rolnicy mieli początkowo problem z dostosowaniem obróbki do nowych realiów. Herbata z Lu’an zniknęła więc na ponad 200 lat z mapy najlepszych herbat chińskich i pojawia się w kronikach ponownie dopiero w pierwszej połowie XVII wieku, znowu chwalona jako jedna z najlepszych, a co być może ważniejsze, nazywana Pian Cha 片茶 – widzimy już zalążek współczesnej nazwy Gua Pian. Za panowania dynastii Qing znowu jest jedną z herbat cesarskich, pitych na dworze. Z przekazów z roku 1856 wiemy, że raczyła się nią cesarzowa Cixi. 

Lu’an Gua Pian, w kształcie znanym współcześnie i pod obecnie znaną nam nazwą, powstała najpewniej w roku 1905. Nie należy widzieć tego jako zmiany rewolucyjnej, gdzie nagle postanowiono produkować herbatę pod tak wieloma względami tak bardzo inaczej od innych herbat zielonych. To raczej efekt ewolucji, która bardzo powoli posuwała się od czasów przejścia z herbaty prasowanej na liściastą. Związku z rewolucjonizmem nie można jednak odmówić tej herbacie! Gua Pian była ulubioną herbatą pierwszego premiera komunistycznych Chin, Zhou Enlaia. Podobno poprosił o nią nawet na łożu śmierci. Lu’an Gua Pian zachowało status „cesarskiej” herbaty, nadal pitej przez najwyżej postawione osobistości i przekazywane jako prezent dla najważniejszych gości. Gua Pian otrzymał w prezencie na przykład Henry Kissinger w 1971 roku, podczas swojej tajnej wizyty w Chinach, która otworzyła drogę do ocieplenia stosunków dyplomatycznych między Chińską Republiką Ludową a Stanami Zjednoczonymi. 

Henry Kissinger i chiński urzędnik piją herbatę podczas przerwy w spektaklu operowym, 22 lutego 1972

Niestety, po tym kolejnym okresie świetności, Gua Pian straciło na znaczeniu, kiedy rolnicy używali wiele sztucznych środków ochrony roślin i nawozów, aby przyspieszyć i zwiększyć plony. Uproszczono także czasochłonny i kosztowny proces produkcji. Wszystko to odbiło się negatywnie na jakości herbaty.  W 1997 roku lokalne władze rozpoczęły program, który miał zachęcać do przywrócenia tradycyjnych technik obróbki Lu’an Gua Pian. Z perspektywy czasu można powiedzieć, że zakończyło się to sukcesem, bo Gua Pian znowu jest często wymieniana na listach „10 słynnych herbat chińskich”. W 2008 roku technika produkcji Lu’an Gua Pian została uznana za część niematerialnego dziedzictwa kulturowego Chin. 

Konrad Pociask
sierpień 2023

Źródła i inspiracje:
• https://www.mingchaguapian.com/p/792
• http://archive.globalteahut.org/article/597
• https://chazhidao.org/en/third-circle/fourth-period-tea-history-loose-leaf-tea-period-1368-date
• https://catalog.archives.gov/id/40509666
• https://www.lagptea.com/zhishi/tea_341.html
• https://m.puercn.com/ceping/11301/
• http://www.people.com.cn/24hour/n/2013/0626/c25408-21970900.html
• https://www.teadrunk.com/blogs/educational-articles/lu-an-terroir-with-1000-years-of-tea-history
• https://sevencups.com/2014/07/punk-rock-green-tea-liu-an-gua-pian/
• http://union.china.com.cn/zhuanti/txt/2022-05/17/content_41973356.html
• https://www.puercn.com/lvcha/zhishi/165879.html
• https://www.teaguardian.com/quality-varieties/tea-varieties/luan-guapian-green-tea/
• https://anhui.chinadaily.com.cn/travel/2010-04/29/content_9791685_5.htm
• Fan Peizhen et al., Differences in Volatile Aroma Compositions among Four Quality Grades of Mountain Lu'an Guapian Tea
• Yu Jieyao et al., Sensomics-Assisted Characterization of Key Flowery Aroma Compounds in Lu'an Guapian Green Tea Infusion (Camellia sinensis)
• Xiao Mingji et al. Contribution of aroma‐active compounds to the aroma of Lu'an Guapian tea
• Fan Peizhen et al., Similarities and differences in composition of amino acids in four grades of Liu'an Neishan Guapian tea
• Materiały przekazane przez dostawcę naszej herbaty Lu'an Gua Pian (zdjęcia uprawy i procesu produkcji)
• https://goo.gl/maps/3oJWNFrCuL949H2K8