< powrót do listy artykułów
.jpg)
Zielona herbata jest szczególnie bogata w takie związki jak L-teanina i polifenole, wśród których najbardziej znanym (i zbadanym) jest galusan epigallokatechiny (EGCG). Uważa się, że L-teanina moduluje działanie neuroprzekaźników takich jak serotonina, dopamina, GABA i glutaminian, co sugeruje, że zielona herbata może zmieniać neurochemię w sposób poprawiający funkcje poznawcze. Ponadto EGCG może zwiększać mózgowy przepływ krwi i wydajność poznawczą w niektórych zadaniach, chociaż w tym obszarze wymagane są dalsze badania, głównie dlatego, że większość obecnych badań opiera się na subiektywnym ankietowaniu małej grupy uczestników.
Oprócz funkcji poznawczych, zielona herbata wydaje się odgrywać rolę w radzeniu sobie ze stresem i stabilizacją nastroju. Badania wykazały, że ekstrakt z zielonej herbaty może zmniejszać stres (znów na podstawie subiektywnego ankietowania) i modyfikować aktywność w obszarach mózgu związanych ze stresem i regulacją emocji. Może również zmniejszać niepokój i poprawiać nastrój, prawdopodobnie poprzez modulację neuroprzekaźników i hormonów stresu.
Co więcej, katechiny zielonej herbaty i ich metabolity wykazały zdolność do przekraczania bariery krew-mózg i indukowania wzrostu aksonów w komórkach nerwowych, co sugeruje potencjalne działanie neuroprotekcyjne. Badania epidemiologiczne dodatkowo potwierdzają, że spożycie zielonej herbaty wiąże się z mniejszym spadkiem zdolności poznawczych w podeszłym wieku i może hamować starzenie się mózgu.
Teanina, aminokwas niebiałkowy obecny w liściach herbaty (w największych ilościach w herbatach zacienianych takich jak matcha i gyokuro), wykazuje zdolność do wpływania na poziom neuroprzekaźników w mózgu, co było potwierdzone przez bezpośrednie podanie do prążkowia szczura. W szczególności teanina promuje wzrost poziomu dopaminy w prążkowiu, regionie odpowiedzialnym za regulację motywacji i ruchu.
Co ciekawe, wzrost poziomu dopaminy nie jest osiągany poprzez pobudzające neuroprzekaźniki, takie jak glutaminian, ale raczej poprzez podniesienie poziomu hamującego neuroprzekaźnika – glicyny. Zaobserwowano, że blokowanie receptorów glicyny skutecznie hamuje działanie teaniny, podkreślając rolę glicyny w tym mechanizmie. Dodatkowo, blokada receptorów AMPA, typu receptora glutaminianu (a teanina jest strukturalnie zbliżona do glutaminianu), również utrudniała wpływ teaniny na dopaminę, co dodatkowo potwierdza udział tych receptorów w działaniu teaniny.
Odkrycia te prowadzą do hipotezy, że wpływ teaniny na mózg może objawiać się jako efekt uspokajający, osiągany poprzez ułatwianie hamującego neuroprzekaźnictwa poprzez receptory glicyny i AMPA. Niezbędne są jednak dodatkowe badania w celu potwierdzenia tych mechanizmów u ludzi.
Przenosząc naszą uwagę na herbatę oolong, ta herbata również jest bogata w polifenole, które mogą korzystnie wpływać na funkcje poznawcze. Badania podkreślają też rolę osi mikrobiota-jelita-mózg. Stwierdzono, że polifenole herbaty oolong częściowo negują zmiany mikrobioty jelitowej wywołane zaburzeniami rytmu dobowego, głównie poprzez zwiększenie obecności pożytecznych bakterii z rodzajów Akkermansia i Muribaculum, jednocześnie poprawiając integralność błony jelitowej i zmieniając metabolity związane z funkcjami poznawczymi wytwarzane przez mikrobiotę.
Polifenole herbaty oolong idą o krok dalej, zmniejszając stan zapalny zarówno w jelitach, jak i w mózgu. Osiąga się to poprzez regulację ekspresji kompleksu NF-kB (bierze udział w odpowiedzi komórki na wolne rodniki, antygeny i inne rodzaje stresu) i cytokin prozapalnych. Dodatkowo, polifenole herbaty oolong wydają się łagodzić akumulację amyloidu beta (główny składnik blaszek amyloidowych, występujących m.in. w chorobie Alzheimera) i uszkodzenia neuronów hipokampa związane z deficytami poznawczymi. Eksperymenty na myszach wykazały poprawę zdolności poznawczych i pamięciowych w testach takich jak labirynty typu Y.
Zapalenie jelita grubego może powodować zapalenie w obszarze mózgu, które z kolei może, między innymi, zwiększać ryzyko wystąpienia depresji. Zapalenie jelita grubego u myszy, wywołane siarczanem dekstranu (DSS), zaburza barierę krew-mózg i zmniejsza poziom neuroprzekaźników (GABA, dopaminy, serotoniny). Herbaty Pu-erh (zarówno w wersji sheng. jak i shu) oraz cała grupa herbat heicha, które ja lubię zaliczać to herbat semifermentowanych, bo tak czy inaczej przy tych herbatach możemy mieć do czynienia, ze strefami beztlenowymi, gdzie zachodzi właściwie fermentacja, jak i stref tlenowych. Różnorodność mikrobiomu tych herbat jest powodem tego, że w ostatnich latach wpływ grzybów i bakterii w nich zawartych na organizm człowieka jest często badany.
Herbata Pu-erh poprawiła funkcjonowanie błony jelitowej i bariery krew-mózg, przywraca poziom neuroprzekaźników i zwiększyła produkcję krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych w jelitach (głównie kwasu masłowego). Suplementacja kwasem masłowym pozwala odtworzyć działanie herbaty Pu-erh, zmniejszając stan zapalny jelit i polepszając mikrobiom jelitowy. Badania sugerują, że ochrona herbaty Pu-erh przed dysfunkcją mózgu wywołaną zapaleniem jelita grubego jest związana właśnie ze zwiększoną produkcją kwasu masłowego poprzez modulację mikrobiomu jelit, co może potencjalnie złagodzić objawy chorób neurodegeneracyjnych.
Podsumowując, świat herbaty jest obiecujący dla zdrowia mózgu i funkcji poznawczych. Zielona herbata, zawierająca L-teaninę, EGCG i katechiny, wykazuje potencjał w zakresie poprawy funkcji poznawczych, redukcji stresu i promowania pozytywnego nastroju. Z kolei herbata oolong może łagodzić zaburzenia poznawcze spowodowane zaburzeniami rytmu okołodobowego poprzez modulację mikroflory jelitowej i stanów zapalnych. Chociaż potrzeba więcej badań, aby w pełni zrozumieć działające mechanizmy, dotychczasowe dowody sugerują, że włączenie tych herbat do codziennej rutyny może przynieść korzyści neurologiczne i psychologiczne.
Anton Siomchen
październik 2023
Źródła:
Herbata a mózg: katechiny, teanina oraz mikrobiom
Herbata, z jej różnorodnymi odmianami, od dawna jest znana z właściwości uspokajających (spożywana w rozsądnych ilościach). Nie można zatem pominąć także potencjalnych korzyści dla mózgu. Niestety tematy związane z działaniem naszego mózgu są bardzo skomplikowane i pewnie minie jeszcze sporo czasu zanim dowiemy się na 100% jak herbata działa na nasz mózg. Niemniej w tym artykule chciałem, na podstawie najnowszych badań, podsumować fakty dotyczące wpływu herbaty na funkcjonowanie mózgu, funkcje poznawcze i nastrój.
Zielona herbata i funkcje mózgu / funkcje poznawcze
Zielona herbata jest szczególnie bogata w takie związki jak L-teanina i polifenole, wśród których najbardziej znanym (i zbadanym) jest galusan epigallokatechiny (EGCG). Uważa się, że L-teanina moduluje działanie neuroprzekaźników takich jak serotonina, dopamina, GABA i glutaminian, co sugeruje, że zielona herbata może zmieniać neurochemię w sposób poprawiający funkcje poznawcze. Ponadto EGCG może zwiększać mózgowy przepływ krwi i wydajność poznawczą w niektórych zadaniach, chociaż w tym obszarze wymagane są dalsze badania, głównie dlatego, że większość obecnych badań opiera się na subiektywnym ankietowaniu małej grupy uczestników.
Zielona herbata, stres i nastrój
Oprócz funkcji poznawczych, zielona herbata wydaje się odgrywać rolę w radzeniu sobie ze stresem i stabilizacją nastroju. Badania wykazały, że ekstrakt z zielonej herbaty może zmniejszać stres (znów na podstawie subiektywnego ankietowania) i modyfikować aktywność w obszarach mózgu związanych ze stresem i regulacją emocji. Może również zmniejszać niepokój i poprawiać nastrój, prawdopodobnie poprzez modulację neuroprzekaźników i hormonów stresu.
Co więcej, katechiny zielonej herbaty i ich metabolity wykazały zdolność do przekraczania bariery krew-mózg i indukowania wzrostu aksonów w komórkach nerwowych, co sugeruje potencjalne działanie neuroprotekcyjne. Badania epidemiologiczne dodatkowo potwierdzają, że spożycie zielonej herbaty wiąże się z mniejszym spadkiem zdolności poznawczych w podeszłym wieku i może hamować starzenie się mózgu.
Teanina
Teanina, aminokwas niebiałkowy obecny w liściach herbaty (w największych ilościach w herbatach zacienianych takich jak matcha i gyokuro), wykazuje zdolność do wpływania na poziom neuroprzekaźników w mózgu, co było potwierdzone przez bezpośrednie podanie do prążkowia szczura. W szczególności teanina promuje wzrost poziomu dopaminy w prążkowiu, regionie odpowiedzialnym za regulację motywacji i ruchu.
Co ciekawe, wzrost poziomu dopaminy nie jest osiągany poprzez pobudzające neuroprzekaźniki, takie jak glutaminian, ale raczej poprzez podniesienie poziomu hamującego neuroprzekaźnika – glicyny. Zaobserwowano, że blokowanie receptorów glicyny skutecznie hamuje działanie teaniny, podkreślając rolę glicyny w tym mechanizmie. Dodatkowo, blokada receptorów AMPA, typu receptora glutaminianu (a teanina jest strukturalnie zbliżona do glutaminianu), również utrudniała wpływ teaniny na dopaminę, co dodatkowo potwierdza udział tych receptorów w działaniu teaniny.
Odkrycia te prowadzą do hipotezy, że wpływ teaniny na mózg może objawiać się jako efekt uspokajający, osiągany poprzez ułatwianie hamującego neuroprzekaźnictwa poprzez receptory glicyny i AMPA. Niezbędne są jednak dodatkowe badania w celu potwierdzenia tych mechanizmów u ludzi.
Oolong – mikroflora jelitowa i stan zapalny
Przenosząc naszą uwagę na herbatę oolong, ta herbata również jest bogata w polifenole, które mogą korzystnie wpływać na funkcje poznawcze. Badania podkreślają też rolę osi mikrobiota-jelita-mózg. Stwierdzono, że polifenole herbaty oolong częściowo negują zmiany mikrobioty jelitowej wywołane zaburzeniami rytmu dobowego, głównie poprzez zwiększenie obecności pożytecznych bakterii z rodzajów Akkermansia i Muribaculum, jednocześnie poprawiając integralność błony jelitowej i zmieniając metabolity związane z funkcjami poznawczymi wytwarzane przez mikrobiotę.
Polifenole herbaty oolong idą o krok dalej, zmniejszając stan zapalny zarówno w jelitach, jak i w mózgu. Osiąga się to poprzez regulację ekspresji kompleksu NF-kB (bierze udział w odpowiedzi komórki na wolne rodniki, antygeny i inne rodzaje stresu) i cytokin prozapalnych. Dodatkowo, polifenole herbaty oolong wydają się łagodzić akumulację amyloidu beta (główny składnik blaszek amyloidowych, występujących m.in. w chorobie Alzheimera) i uszkodzenia neuronów hipokampa związane z deficytami poznawczymi. Eksperymenty na myszach wykazały poprawę zdolności poznawczych i pamięciowych w testach takich jak labirynty typu Y.
Shu Pu-erh – przez jelita do mózgu?
Zapalenie jelita grubego może powodować zapalenie w obszarze mózgu, które z kolei może, między innymi, zwiększać ryzyko wystąpienia depresji. Zapalenie jelita grubego u myszy, wywołane siarczanem dekstranu (DSS), zaburza barierę krew-mózg i zmniejsza poziom neuroprzekaźników (GABA, dopaminy, serotoniny). Herbaty Pu-erh (zarówno w wersji sheng. jak i shu) oraz cała grupa herbat heicha, które ja lubię zaliczać to herbat semifermentowanych, bo tak czy inaczej przy tych herbatach możemy mieć do czynienia, ze strefami beztlenowymi, gdzie zachodzi właściwie fermentacja, jak i stref tlenowych. Różnorodność mikrobiomu tych herbat jest powodem tego, że w ostatnich latach wpływ grzybów i bakterii w nich zawartych na organizm człowieka jest często badany.
Herbata Pu-erh poprawiła funkcjonowanie błony jelitowej i bariery krew-mózg, przywraca poziom neuroprzekaźników i zwiększyła produkcję krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych w jelitach (głównie kwasu masłowego). Suplementacja kwasem masłowym pozwala odtworzyć działanie herbaty Pu-erh, zmniejszając stan zapalny jelit i polepszając mikrobiom jelitowy. Badania sugerują, że ochrona herbaty Pu-erh przed dysfunkcją mózgu wywołaną zapaleniem jelita grubego jest związana właśnie ze zwiększoną produkcją kwasu masłowego poprzez modulację mikrobiomu jelit, co może potencjalnie złagodzić objawy chorób neurodegeneracyjnych.
Podsumowując, świat herbaty jest obiecujący dla zdrowia mózgu i funkcji poznawczych. Zielona herbata, zawierająca L-teaninę, EGCG i katechiny, wykazuje potencjał w zakresie poprawy funkcji poznawczych, redukcji stresu i promowania pozytywnego nastroju. Z kolei herbata oolong może łagodzić zaburzenia poznawcze spowodowane zaburzeniami rytmu okołodobowego poprzez modulację mikroflory jelitowej i stanów zapalnych. Chociaż potrzeba więcej badań, aby w pełni zrozumieć działające mechanizmy, dotychczasowe dowody sugerują, że włączenie tych herbat do codziennej rutyny może przynieść korzyści neurologiczne i psychologiczne.
Anton Siomchen
październik 2023
Źródła:
- Amino Acids 2009 Jan;36(1):21-7. doi: 10.1007/s00726-007-0020-7.
- Food Chem Toxicol. 2023 Feb:172:113594. doi: 10.1016/j.fct.2022.113594.
- Zheyi Song et al. Journal of Functional Foods,Volume 105,2023,105584, doi:10.1016/j.jff.2023.105584.
- Molecules. 2021 Aug; 26(16): 4897. doi: 10.3390/molecules26164897
- Int. J. Mol. Sci. 2019, 20, 3630; doi:10.3390/ijms20153630
- Front. Nutr. 2023 Aug 16:10:1211321. doi: 10.3389/fnut.2023.1211321
< powrót do listy artykułów
