Herbata matcha

Matcha to drobno zmielona zielona herbata japońska produkowana z liści krzewów, które na ostatnie 20 do 30 dni przed zbiorem są przykrywane płachtami materiału (lub matami ryżowymi) w celu ograniczenia dostępu światła. Matcha przygotowywana jest przez dokładne rozmieszanie proszku w wodzie do uzyskania jednorodnej zawiesiny. Do przygotowania herbaty matcha w tradycyjny sposób używa się bambusowej trzepaczki chasen, a podaje się ją i pije z dużych miseczek nazywanych chawan. Herbata matcha może być przygotowana także bez użycia tradycyjnych narzędzi, na przykład korzystając ze spieniacza do mleka bądź shakera. W Japonii już od dawna matcha jest chętnie stosowana do ciast i słodyczy, a teraz ten trend przenika do Europy. Nadaje ona piękny zielony kolor i wnosi charakterystyczny herbaciany smak. Matcha jest uważana za najzdrowszą z herbat zielonych. 

Matcha to herbata uprawiana i produkowana w bardzo konkretny sposób i nie każda herbata w proszku to matcha. Za herbatę matcha może być uznana tylko ta herbata sproszkowana, której krzewy były uprawiane pod zadaszeniem przez co najmniej kilkanaście dni przed zbiorem. Z tak uprawianych krzewów wytwarzana jest liściasta herbata tencha, liście pozbawione szypułek, pąków i głównych nerwów. Tylko z herbaty liściastej tencha można wytwarzać herbatę sproszkowaną matcha – dlatego nieprawdą jest stwierdzenie, że matcha powstaje przez zmielenie herbaty gyokuro. Gyokuro i tencha uprawiane są w podobny sposób, ale standard ich zbioru i finalna forma są zupełnie inne. Herbata sproszkowana, która nie jest wytwarzana przez mielenie herbaty liściastej tencha, nosi nazwę funmatsu cha. Kolejnym niezwykle istotnym czynnikiem definiującym herbatę matcha jest jej kraj pochodzenia – matcha musi być z Japonii. Herbata matcha z innych krajów to nic innego jak podróbka i powinna być nazywana po prostu herbatą sproszkowaną, ale nie herbatą matcha.

Na jakość herbaty składa się klimat, przystosowane do tej herbaty kultywary, przekazywana z pokolenia na pokolenie wiedza producentów. Każda herbata na etapach rozwoju udoskonalana jest poprzez jak najlepsze dostosowywanie uprawy i obróbki do dostępnych zasobów – gleby, pogody, szczepów krzewu. Dla herbaty matcha te standardy zostały wypracowane na japońskiej glebie, w japońskim klimacie, na krzewach rosnących tylko w Japonii. Skopiowanie wypracowanych w ten sposób zasad i zastosowanie ich na zupełnie innym terenie da zupełnie inne rezultaty – znacznie odbiegające od jakości oryginału. 

W sklepie eherbata.pl oferujemy wyłącznie oryginalną, japońską herbatę matcha.

Herbatę matcha można częściowo ocenić na podstawie jej wyglądu i zapachu. Jednym z wyznaczników jakości jest kolor. Powinien on być wyraźnie zielony – sama intensywność koloru nie jest aż tak istotna, bo zależy od wykorzystanych szczepów krzewów, ale ważne jest żeby była to zieleń żywa. Czasem producenci uzyskują ciemną, intensywną zieleń przez domieszkę sproszkowanego jarmużu lub glonów. Taka matcha nada się dobrze do barwienia słodyczy, ale jej smak nie będzie dobry. Na pewno trzeba jednak unikać barw żółtych i brązowych w herbacie matcha, bo świadczą one o tym, że herbata nie jest już świeża, lub też była za krótko (lub wcale) zacieniana przed zbiorem. Dobra matcha ma delikatny aromat, ale jest to aromat świeży i warzywny, lekko zbożowy. Wyznacznikiem dobrej jakości herbaty matcha jest smak słodkawy ale ściągający, z długim finiszem, czyli posmakiem, który utrzymuje się w ustach po wypiciu. Tak jak w aromacie powinny przeważać nuty warzywne, trawiaste i zbożowe, ale także lekkie umami.

Herbata matcha nie jest parzona jak herbaty liściaste, lecz trzeba rozmieszać ją w wodzie do otrzymania zawiesiny. Tradycyjnie w tym celu używana jest bambusowa trzepaczka chasen, a herbata jest przygotowywana w miseczce zwanej chawan (lub matchawan) i następnie pita prosto z tej miseczki. W ceremonii chanoyu do nakładania herbaty używa się bambusowej łyżeczki chashaku, która jest też standardową miarką herbaty matcha. Wszystkie te tradycyjne utensylia można jednak zastąpić innymi przedmiotami. Zamiast chasena możemy użyć spieniacza do mleka, zamiast chawanu dowolną miseczkę, a zamiast chashaku zwykłą łyżeczkę. Dobrą praktyką jest przesianie herbaty matcha przez sitko przed jej przygotowaniem, ale w przypadku matcha bardzo wysokiej klasy nie będzie to konieczne. Przesianie zapobiega powstawaniu grudek w czasie roztrzepywania herbaty. Używając chasena mieszamy wykonując szybkie ruchy w kształcie litery M lub W. 

Istnieją dwa główne style przygotowania herbaty matcha: herbata słaba usucha 薄茶 oraz herbata mocna koicha 濃茶. Standardowe proporcje w przygotowaniu usucha to 1,6g proszku na około 60-80 ml wody, podczas gdy koicha wymaga około trzykrotnie większej ilości proszku na tę samą ilość wody, jednak najczęściej przygotowuje się jej mniej. Koicha ma konsystencję gęstej śmietanki i bardzo intensywnie zielony kolor. 

Warte odnotowania jest to, że herbaty matcha się nie parzy – standardowy czasownik oznaczający parzenie herbaty w języku japońskim to ireru, natomiast słaba matcha jest ubijana (tateru), a gęsta – ugniatana (neru).

Co do przechowywania herbaty matcha można spotkać w Internecie wiele sprzecznych opinii, ale stosowanie się do niektórych z nich jest wręcz szkodliwe dla herbaty matcha. Trzeba dokonać rozróżnienia na herbatę używaną na bieżąco oraz na herbatę szczelnie zamkniętą, która ma być przechowywana przez dłuższy czas. 
Herbata, która jest zamknięta szczelnie i przez dłuższy czas nie będzie otwierana powinna być przechowywana w lodówce. Przed pierwszym otwarciem takiej herbaty trzeba pozwolić jej powoli dojść do temperatury pokojowej – zalecamy wyjąć ją z lodówki na 12 godzin przed otwarciem. Matcha używana na bieżąco nie może być przechowywana w lodówce, bo otwarcie torebki, która po wyjęciu z lodówki ma znacznie niższą temperaturę niż otoczenie, skutkuje kondensacją wilgoci, która wpłynie na bardzo szybkie pogorszenie jakości herbaty. 
Taką herbatę zalecamy przechowywać po prostu z dala od światła, ciepła i wilgoci. 

Jakie właściwości ma matcha? Korzyści z picia herbaty matcha

Matcha niesie ponadprzeciętne korzyści dla zdrowia nie tylko ze względu na sposób uprawy, ale też dlatego, że pijąc ją spożywamy całe liście w postaci proszku. W związku z tym przyjmujemy wszystkie substancje, które przy parzeniu herbaty liściastej pozostają wewnątrz liści. Matcha znana jest jako najbardziej pobudzająca ze wszystkich herbat. Zawiera też ponadprzeciętne ilości L-teaniny, aminokwasu o działaniu relaksującym i sprzyjającym skupieniu. W herbacie matcha przyjmujemy też więcej cennych katechin niż w herbacie liściastej. Katechiny są silnymi przeciwutleniaczami pozytywnie wpływającymi na wiele procesów w naszym organizmie i mogą odgrywać rolę w profilaktyce chorób cywilizacyjnych, a nawet spowalniać procesy starzenia.

Jak wymawiać słowo matcha?

Niestety słowo matcha najczęściej wymawiane jest błędnie: macza lub matcza. Po pierwsze może mylić literą „t” w środku wyrazu, która wcale nie powinna być wymawiana.  Po drugie, w języku japońskim „ch” jest wymawiane miękko jak polskie „ć”. Prawidłowa wymowa brzmi więc w przybliżeniu maćcia lub ma’cia ze zwarciem między „ma” oraz „cia”. Co ciekawe japończycy czasem wymawiają to słowo z przedrostkiem o-, co jest wyrazem szacunku i podkreśleniem istotności herbaty w ich życiu.