TAK SMAKUJE HERBATA od 2006r.
wartość koszyka: 0 zł, koszt dostawy od 12 zł - do darmowej dostawy brakuje 150 zł
FINALIZUJ ZAMÓWIENIE
  gramatura cena ilość wartość rabat
koszt dostawy od 12 zł - do darmowej dostawy brakuje 150 zł
do zapłaty 0 zł
KOD RABATOWY
OK
FINALIZUJ ZAMÓWIENIE

      Gatunki herbat oolong


      Artykuł ten jest kontynuacją wprowadzenia do herbat oolong.

       

      Oolongi mogą być podzielone według różnych kryteriów. Przedstawiając gatunki oolongów posłużę się tu podziałem według ich pochodzenia:

       

      A) chińskie

      Oolongi stanowią 11% wszystkich herbat produkowanych w Chinach (dane z roku 2015). Najsłynniejsze i najbardziej tradycyjne oolongi produkują następujące regiony:

       

      – północna prowincja Fujian (góry Wuyi)

      Nazywane też oolongami minbei (闽北 – 闽 min to dawna nazwa prowincji Fujian, 北 bei to północ). Produkowane tam są słynne „skalne herbaty” (岩茶 yánchá), które swoją nazwę biorą od skalistej gleby i licznych formacji skalnych kształtujących krajobraz Wuyi. To herbaty dosłownie rosnące na skałach!

      Oolongi z Wuyi są zazwyczaj palone, a ich liście mają podłużny, poskręcany, strąkowy kształt (条索状 tiáo suǒ zhuàng). Stopień ich utlenienia jest średni lub wysoki.

      Charakterystyką smaku skalnych herbat z Wuyi jest słodki posmak z mineralną nutą, w pierwszym odczuciu przeważają akcenty drzewne, palone, karmelowe. Pomimo mocnego palenia, w aromacie można poczuć nuty owocowe i kwiatowe, a w naczyniu pozostawiają zapach bardzo słodki, karmelowy czy cynamonowy.

      Najbardziej znane gatunki oolongów z Wuyi to:

      – Da Hong Pao (大红袍)

      – Shui Xian (水仙)

      – Rou Gui (肉桂)

      – Shui Jin Gui (水金龟)

      – Tie Luo Han (铁罗汉)

      – Bai Ji Guan (白鸡冠)

       

      Nazwa gatunku oolongów z Wuyi jest zazwyczaj równoznaczna z nazwą szczepu, z którego została wykonana ta herbata. Wyjątkiem jest Da Hong Pao, które – chociaż istnieje szczep o tej nazwie – prawie zawsze oznacza blend różnych szczepów, lub też wykonane jest z jednego, ale mniej znanego szczepu. Warto odnotować, że w górach Wuyi i ich okolicach występuje kilkaset szczepów krzewów herbacianych!

      W rdzennym, chronionym obszarze parku krajobrazowego gór Wuyi herbaty są zbierane tylko raz w roku, od połowy kwietnia do połowy maja.
       

      – południowa prowincja Fujian (Anxi, Zhangping)

      Z Anxi na południu prowincji Fujian pochodzi najbardziej znany (obok Da Hong Pao) oolong – Tie Guan Yin (铁观音). Obecnie herbata ta jest najczęściej kształtowana w nieregularne kuleczki (半球状 bàn qiú zhuàng – dosłownie kształt połowicznie kulisty) i lekko utleniania . Charakteryzuje się bardzo intensywnie kwiatowym aromatem, jasnym naparem o słodkim, kwiatowo-warzywnym smaku, z odrobiną metaliczno-kwaskowego posmaku. Napisałem „obecnie”, bo Tie Guan Yin nie zawsze taki był. Tradycyjnie herbata ta była mocniej utleniania, nie zwijano jej tak ciasno, oraz często była palona – z palonym oolongiem Tie Guan Yin nadal można spotkać się stosunkowo często.

      W Anxi uprawiane produkowane są też inne oolongi, wytwarzane z innych szczepów niż Tie Guan Yin:

      – Huang Jin Gui 黄金桂

      – Ben Shan 本山

      – Mao Xie 毛蟹

      – Se Zhong 色种

      – Jin Guan Yin 金观音

       

      Analogicznie do herbat skalnych z Wuyi, oolongi z Anxi klasyfikowane są jako oolongi minnan (闽南 – z południa Fujianu). Zbiory przeprowadzane są wiosną (kwiecień-maj) i jesienią (październik-listopad).

      Na zachodzie z powiatem Anxi graniczy miasto Zhangping – stamtąd pochodzi kolejna herbata warta wspomnienia, czyli Zhangping Shui Xian. To jedyny oolong, który jest  tradycyjnie prasowany. Należy podkreślić tradycyjnie, bo obecnie panuje moda na prasowanie wielu herbat, ale jedynie dla Shui Xian z Zhangping jest to cecha wyróżniająca i konieczna. Warto odnotować, że chociaż dzielą tę samą nazwę, jest to herbata zupełnie inna niż Shui Xian z Wuyi. Przechodzi lekkie utlenianie, ma kwiatowy i łąkowy aromat jak herbaty z Anxi, struktura naparu jest gładka, ale w posmaku można poczuć nuty mineralne. Zhangping Shui Xian wytwarzany jest w tej formie od lat 30. XX wieku.

       

      – prowincja Guangdong (Góry Fenghuang w pobliżu miasta Chaozhou)

      Słynne oolongi typu Dan Cong, zwane też „Feniksami” od nazwy gór Fenghuang (po chińsku „Feniks”), z których pochodzą. Dan Cong, ich druga i popularniejsza nazwa, to natomiast „pojedynczy krzew” lub „pojedynczy szczep”. Wzięło się to stąd, że oolongi z Fenghuang zawsze robione są z jednego szczepu, a bardzo drogie herbaty są robione nawet z pojedynczego drzewa herbacianego! Drzewa, a nie krzewu – szczepy używane do produkcji herbat dan cong osiągają dużą wysokość (do 4 metrów) i mają gruby pień.

      Tak jak oolongi z Wuyi, „dancongi” formowane są w podłużny, skręcony kształt (条索状 tiáo suǒ zhuàng). Zbiory wiosenne zaczynają się już w marcu, jednak najlepsze herbaty zbiera się w kwietniu i w maju. Zbiór jesienny przypada na październik i listopad.

       

      Dan Cong może występować w dwóch podstawowych typach:

      – tradycyjny (mocniej palony – podkreśla smak i posmak herbaty)

      – kwiatowy / aromatyczny (lekko palony – podkreśla aromat herbaty)

       

      Niezależnie od typu, to herbaty charakteryzujące się bardzo długim, słodkim i mocnym posmakiem. Można w nich wyczuć nuty kwiatowe, ziołowe i owocowe. Dancongi mają wyraźnie zaznaczoną goryczkę, szczególnie wyczuwalną w tradycyjnych, palonych herbatach. Można ją czasem porównać do goryczki pochodzącej z chmielu. Wytrzymują też bardzo dużo parzeń.

       

      Najczęściej spotykane gatunki oolongów Dan Cong to:

      – Mi Lan Xiang 蜜兰香 – „zapach miodowej orchidei”

      – Huang Zhi Xiang 黄枝香 – „zapach kwiatu pomarańczy”

      – Yu Lan Xiang 玉兰香 – „zapach magnolii”

      – Xing Ren Xiang 杏仁香 – „zapach migdałów”

      – Jiang Hua Xiang 姜华香 – „zapach kwiatu imbiru”

      – Ya Shi Xiang 鸭屎香 – „zapach kaczej kupy” ;-)

      – Ba Xian 八仙 – „ośmiu nieśmiertelnych”

      – Bai Ye 白叶 – „biały liść”

      – Da Wu Ye 大乌叶 – „wielki ciemny liść”

       

      Nazwa gatunku herbaty Dan Cong nie zawsze jest jednoznaczna ze szczepem, z którego ta herbata została wykonana. Jak pewnie zauważyliście, wiele z nich kończy się członem „xiang”, co znaczy zapach. Producenci nazywają herbaty według aromatu, z którym im się kojarzy – herbata Mi Lan Xiang („o zapachu miodowej orchidei”) może więc powstawać ze szczepu Bai Ye. Ponadto, wszystkie szczepy występujące w górach Fenghuang należą do pododmiany Shui Xian i mogą być spokrewnione z krzewami Shui Xian z prowincji Fujian.

       

      B) tajwańskie

      Większość herbat produkowanych na Tajwanie to oolongi, a mimo niedużych rozmiarów wyspy, ich różnorodność jest ogromna. W nazwie tych herbat można czasem spotkać się ze słowem „Formosa”,  co z języka portugalskiego znaczy „Piękna” i jest dawną nazwą wyspy. Oto najpopularniejsze oolongi tajwańskie:

       

      – Bao Zhong 包種茶

      Unikalna dla Tajwanu herbata, najlżej utleniany ze wszystkich oolongów świata, najbliższy herbacie zielonej. Do tego stopnia odmienny, że przez samych Tajwańczyków czasem traktowany jako osobna kategoria pomiędzy herbatami zielonymi a oolongami. W przeszłości (jeszcze w latach 80.) bardziej przypominał jednak palone oolongi z gór Wuyi.

      Bao Zhong to herbata uprawiana na nisko położonych plantacjach (najczęściej do 800 m n.p.m.), a najsłynniejsze herbaty tego gatunku pochodzą z północy Tajwanu: z Pinglin i Nangang, czyli regionu dawniej nazywanego Wenshan.

       

      – Oolongi wysokogórskie 高山茶

      Zwijane w ciasne, nieregularne kuleczki, najczęściej lekko utleniane (jasne) oolongi. Aromatyczne, słodkie i delikatne. Obecnie to zdecydowanie najbardziej rozpoznawalne herbaty Tajwanu. Najsłynniejsze góry produkujące herbaty wysokogórskie to:

      – Lishan 梨山

      – Shanlinxi 杉林溪

      – Dayuling 大禹嶺

      – Alishan 阿里山

      – Qilai Shan 奇萊山

      – Yushan 玉山

      Za herbaty wysokogórskie uważa się te, które uprawiane są co najmniej 800 m n.p.m., chociaż wiele osób za prawdziwie wysokogórskie uzna dopiero te herbaty, które rosły ponad 1000 m n.p.m.

      Do zrobienia oolongów wysokogórskich najczęściej zbiera się gałązki z 3-4 rozwiniętymi liśćmi. W przypadku tych oolongów, obecność gałązek jest pożądana. Najlepsze górskie oolongi wytwarzane są z kultywaru (szczepu krzewu) Qingxin.

       

      – Bai Hao Oolong 白毫烏龍

      Unikalna dla Tajwanu herbata. Zrywana latem, na nisko położonych plantacjach w północnej części wyspy. Wyjątkowo na tle wszystkich innych oolongów, do wytworzenia Bai Hao używane są młode listki i nierozwinięte pąki. Ponadto, dobrej jakości herbata tego gatunku powinna być przed zbiorem nadgryzana przez małe owady gatunku Jacobiasca Formosana. Jakby tego było mało, jest to najmocniej utleniany z oologów, poziomem utleniania zbliżający się do herbat czarnych. W smaku kwiatowy, miodowy, żywiczny. Więcej o tej wyjątkowej herbacie możecie dowiedzieć się w oddzielnym, w całości poświęconym jej artykule: Sekrety urody Orientalnej Piękności. O oolongu Bai Hao.

       

      – Dong Ding Oolong 凍頂烏龍

      Zwijany w kuleczki, lekko lub średnio utleniany i lekko lub średnio palony oolong z centralnego Tajwanu. Modelowy Dong Ding rośnie na plantacjach położonych na średniej wysokości nad poziomem morza (400-1000 m n.p.m.). Jego nazwa pochodzi od miejsca, gdzie powstał.

       

      – Muzha Tie Guan Yin 木柵鐵觀音

      Najbardziej znany tajwański Tie Guan Yin powstaje w Muzha na północy wyspy. Jego krzewy zostały zaimportowane w roku 1919. Tajwański TGY pod pewnymi względami przypomina tradycyjne herbaty tego gatunku z Chin kontynentalnych – jest bardziej utleniony i mocno palony. Zwijany jest jednak w bardziej ścisłe kuleczki, a najważniejszą cechą odróżniającą go od kontynentalnego TGY jest obecność łodyżek krzewu w finalnym produkcie. Chiński Tie Guan Yin nie może mieć łodyżek, natomiast tajwański już powinien.

      Muzha nie jest jednak jedynym miejscem na Tajwanie, gdzie produkuje się herbaty z krzewów Tie Guan Yin. Bardzo dobre herbaty tego gatunku powstają też wysoko w górach, np. w Lishan.

       

      – Jin Xuan Oolong 金萱烏龍

      Jin Xuan to kultywar stworzony przez tajwańską Stację Badania i Rozwoju Hebraty i uprawiany od roku 1981. Charakteryzuje się lekko mlecznym aromatem i smakiem. To obecnie chyba najchętniej uprawiany szczep krzewu, obecny na całym Tajwanie. Wytwarzany z niego oolong jest zwijany w drobne kuleczki, przypominające herbaty wysokogórskie, lecz mniejsze.

      Jin Xuan występuje w wielu wersjach, zarówno „jasnych” (lekko utlenianych i niepalonych), jak i palonych i o wyższym stopniu utlenienia. Oolongi Jin Xuan uprawiane są głównie na niskich i średnich partiach wyspy, gdyż krzew ten nie radzi sobie z dużymi wysokościami tak dobrze jak Qingxin.

       

      – Si Ji Chun Oolong 四季春烏龍

      Bardzo popularny, najczęściej uprawiany na niskich partiach wyspy jasny oolong wytwarzany ze szczepu krzewu o tej samej nazwie – sijichun, czyli „Wiosna przez Cztery Pory Roku”. Bardzo aromatyczna, kwiatowa herbata, o prostym lecz przyjemnym smaku. Si Ji Chun to krzew wydający bardzo duże plony, więc wytworzone z niego herbaty zazwyczaj nie są drogie.

      – Pozostałe oolongi tajwańskie:

      – Gui Fei (貴妃) – herbata przetwarzana w ten sam sposób, co Dong Ding. Krzewy tej herbaty muszą być jednak atakowane przez Jacobiasca Formosana, jak w przypadku oolonga Bai Hao. Ta kombinacja skutkuje niepowtarzalnym, miodowym smakiem.

      – Hong Oolong (紅烏龍 „Czerwony Oolong”) – stosunkowo nowy styl, mocno utleniany, zazwyczaj niepalony oolong zwijany w ciasne kuleczki. Poziom utlenienia jest bliski herbacie czarnej (czerwonej w nazewnictwie azjatyckim), skąd też bierze się nazwa tego stylu oolonga. Smak jest kompromisem między herbatą czarną a oolongiem.

      – Hong Shui (紅水 „Czerwona Woda”) – mocno palony, zwijany w kuleczki oolong, produkowany w wielu miejscach Tajwanu.

      – GABA oolong – oolong z podwyższoną zawartością kwasu gamma-aminomasłowego (GABA). W procesie obróbki, herbaty te umieszczane są w komorach, gdzie tlen w całości zastępowany jest azotem. Ta metoda produkcji powstała w latach 80. w Japonii, jednak najbardziej rozwinęłą się na Tajwanie. Z założenia miał to być oolong o działaniu prozdrowotnym, gdyż GABA jest ważnym neuroprzekaźnikiem w ludzkim mózgu. Suplementacja GABA może być pomocna w stresie i depresji, jednak obecnie jej skuteczność jest podawana w wątpliwość, gdyż nie ma pewności, czy GABA przekracza barierę krew-mózg. Oolong GABA może występować w różnych wersjach: jasnych i ciemnych, palonych lub niepalonych.

       

      C) pozostałe (Wietnam, Tajlandia, Nowa Zelandia, Japonia, Indie, Nepal, Sri Lanka)

      Próby produkcji oolongów podejmowane są w wielu krajach. W Wietnamie, Tajlandii i Nowej Zelandii wytwarzane są dobrej, lub nawet bardzo dobrej jakości oolongi w stylu tajwańskim. Oolongi z Tajlandii i Wietnamu są nawet czasem importowane na Tajwan i sprzedawane jako herbaty tajwańskie, co jest oczywiście praktyką zasługującą na potępienie.

      Japonia, chociaż jest oczywiście inspirowana oolongami z Chin i Tajwanu, wytworzyła swoje własne, lekko utleniane, bardzo aromatyczne oolongi, w których wyczuwalny jest charakter japońskich herbat zielonych. Zdarzają się również japońskie oolongi palone. Oolongi japońskie to herbaty niszowe, produkowane w małych ilościach.

      Oolongi w Nepalu i Indiach (głównie w Dardżylingu i Asamie) mają zgoła odmienny charakter i nie przypominają tradycyjnych oolongów chińskich. Można mieć nawet wątpliwości, czy powinno się je uznawać za oolongi. Wydaje się, że tytuł ten często nadawany jest dosyć arbitralnie. Bardziej przypominają typowe dla Nepalu i Indii lekko utleniane herbaty czarne. W smaku i aromacie są lekkie, kwiatowe i cytrusowe.

      Jeszcze bardziej wątpliwa jest „oolongowość” oolongów ze Sri Lanki czy z krajów afrykańskich. Bardzo trudno znaleźć tam dobrej jakości herbatę typu oolong, czy nawet herbatę dobrze wpisującą się w kanon oolongów.

       

      Autor tekstu: Konrad Pociask