TAK SMAKUJE HERBATA od 2006r.
wartość koszyka: 0 zł, koszt dostawy od 12 zł - do darmowej dostawy brakuje 150 zł
FINALIZUJ ZAMÓWIENIE
  gramatura cena ilość wartość rabat
koszt dostawy od 12 zł - do darmowej dostawy brakuje 150 zł
do zapłaty 0 zł
KOD RABATOWY
OK
FINALIZUJ ZAMÓWIENIE
      Kiedy zbiera się herbatę? przewodnik po terminach zbiorów Herbata a mózg: katechiny, teanina oraz mikrobiom Herbaciane ABC – różnice w produkcji 6 rodzajów herbaty Wprowadzenie do 6 „Kolorów” Herbaty Lu’an Gua Pian – zielona herbata, która łamie reguły Czajniczki yixing cz. III: Nauka i rzeczywistość Czajniczki yixing cz. II: Rodzaje gliny z Yixing Czajniczki yixing cz. I: Wstęp i historia Enshi Yulu – Nefrytowa Rosa z Enshi O garbnikach w herbacie Czerwona, mocna, dojrzała, bogata – o herbacie Liu Bao Czy pierwszy napar powinno się wylewać? O płukaniu herbaty Ile kosztują najdroższe herbaty? Gongfu cha – historia, teraźniejszość, praktyka Ceramika artystyczna Inge Nielsen Sencha – sztandarowa herbata japońska Gaiwan – najważniejsze narzędzie herbaciarza Ceramika herbaciana Jiriego Ducheka Dancong – oolong z Gór Feniksa Japońskie herbaty czarne Skalne herbaty z gór Wuyi Herbata NIE odwadnia Herbata tajwańska, cz. IV: Herbaciane regiony Tajwanu Herbata tajwańska, cz. III: Gatunki – czarne, zielone i inne Herbata tajwańska, cz. II: Gatunki – oolong Herbata tajwańska, cz. I: Historia herbaty tajwańskiej O temperaturze wody O fermentacji herbaty (lub o jej braku) Kultywar – co to jest i jakie ma znaczenie? Herbata matcha – wybór, przygotowanie, przechowywanie Rzecz o herbacie czerwonej Japońska herbata a radioaktywność Kofeina w herbacie Sekrety urody Orientalnej Piękności. O oolongu Bai Hao Asamushi, fukamushi i wszystko pomiędzy. O stylach herbaty sencha Shincha – japońska herbata na wiosnę Czy smok jest czarny? Kolorowe nazwy herbat oolong Błogosławieństwo i przekleństwo Chin Jak wybrać herbatę – poradnik Wielka Dziesiątka herbat chińskich - Taiping Hou Kui Wielka Dziesiątka herbat chińskich - Xinyang Mao Jian Wielka Dziesiątka herbat chińskich - Lu'an Gua Pian Wielka Dziesiątka herbat chińskich - Da Hong Pao Wielka Dziesiątka herbat chińskich - Qimen (Keemun) Mao Feng Wielka Dziesiątka herbat chińskich - Junshan Yin Zhen Wielka Dziesiątka herbat chińskich - Huangshan Mao Feng Wielka Dziesiątka herbat chińskich - Tie Guan Yin Wielka Dziesiątka herbat chińskich - Bi Luo Chun Wielka Dziesiątka herbat chińskich - Long Jing Wiosenna herbata Herbaty na jesień i zimę Dlaczego warto pić herbatę? Herbaty na odporność - Zadbaj o swoją odporność Parzenie herbaty Mrożona herbata Relacja z ekspedycji herbacianej Chiny-Tajwan 2013 Kombucha - grzyb herbaciany Czy herbata czarna i zielona mają tyle samo przeciwutleniaczy? Jak dbać o matero? Yerba Mate Bombilla - Jak wybrać bombillę dla siebie? Yerba Mate - bogate źródło witamin i minerałów Yerba Mate Przeciwutleniacze w herbacie Sklep z herbatą - Dlaczego my?
      < powrót do listy artykułów

      Czerwona, mocna, dojrzała, bogata – o herbacie Liu Bao

      Liu Bao w świadomości polskich fanów herbaty jest najczęściej szufladkowana jako podtyp herbaty Pu-erh. Także w naszym sklepie znajdziecie ją w jednym dziale z herbatami Pu-erh… chociaż herbatą Pu-erh wcale nie jest.

      magazyn liubao


      Pu-erh a Liu Bao – różnice


      Przypomnijmy sobie najpierw, jaka jest definicja herbaty Pu-erh:
      Pu-erh to herbata z prowincji Yunnan w Chinach, wytwarzana z odmiany wielkolistnej Camellia sinensis, przechodząca suszenie na słońcu i dojrzewająca.

      Herbata Pu-erh jest więc definiowana przez 4 istotne cechy. Pierwsze 3 z nich nie mają odniesienia do herbaty Liu Bao, gdyż pochodzi ona z prowincji Guangxi, wytwarzana jest zazwyczaj z odmiany Camellia sinensis o liściach średniej wielkości i suszona tradycyjnie przez ogrzewanie płonącym drewnem, lub współcześnie w piecach. Podobnie jak pu-erh typu shu przechodzi dojrzewanie, chociaż w przypadku obu herbat procesy te nieco się różnią. W związku z tym zaliczana jest do kategorii herbat heicha, czyli „herbat czarnych” w chińskim podziale, nazywanych też „herbatami ciemnymi” dla uniknięcia niejasności. W ostatnich latach również w Chinach oficjalnie przyjęto termin dark tea jako prawidłowe tłumaczenie dla heicha.

      Warto zaznaczyć, że kiedy w latach 60. XX wieku yunnańscy eksperci głowili się nad sposobem na przyspieszenie procesu dojrzewania herbaty, czego ostatecznym efektem było stworzenie Pu-erh typu shu, wiedzę o kompostowaniu i dojrzewaniu herbaty czerpali z różnych miejsc, ale głównie właśnie z Guangxi – z herbaty Liu Bao. 
       

      Czym różni się shu Pu-erh i Liu Bao kiedy już trafią do naszych czarek?

      Suche liście Liu Bao mają dosyć charakterystyczny orzechowy aromat, rzadziej obecne są w tej herbacie „mokre” akordy znane z dojrzałego Pu-erha. W przypadku tradycyjnie przetwarzanej herbaty można poczuć też sosnowy dym. W moim odczuciu Liu Bao ma nieco więcej owocowej kwasowości. 

      Napar Liu Bao jest jaśniejszy niż herbaty shu Pu-erh. Prawidłowa barwa Liu Bao to ciemna czerwień. Struktura naparu jest lżejsza, mniej oleista niż w przypadku dojrzałego pu-erha. Lim Ping Xiang, jeden z najlepszych znawców herbaty Liu Bao, określa charakter tej herbaty jako coś pomiędzy starym pu-erhem sheng (surowym), a Pu-erh shu (dojrzałym). Zaznacza przy tym, że niedoświadczeni herbaciarze prawdopodobnie nie byliby w stanie odróżnić shu Pu-erh od Liu Bao.
       
      liubaocha
      Źródło zdjęcia: www.lbczj.cn


      Charakter Liu Bao określany jest w skrócie czterema słowami:
      红、浓、陈、醇 (hong, nong, chen, chun)
      Znaczy to: czerwona, mocna, dojrzała (leżakowana) i bogata w smaku.


      Tradycyjna medycyna chińska przypisuje Liu Bao nietypowe, dosyć paradoksalne właściwości – jest jednocześnie wyziębiająca i rozgrzewająca. Uważa się, że usuwa z organizmu wilgoć i nadmierne ciepło, stąd stała się niezwykle popularnym napojem w wilgotnej i gorącej Malezji, szczególnie wśród górników. Przez całe dziesięciolecia była to tania herbata klasy robotniczej. W zimne dni Liu Bao ma dobrze rozgrzewać. Przypisuje się jej w alternatywnej medycynie chińskiej także dużą skuteczność w walce z problemami żołądkowymi (np. z biegunkami), więc często była artykułem pierwszej potrzeby wśród Chińczyków opuszczających swoje domy i udających się na emigrację – w ten sposób była popularna wśród mniejszości chińskich i została zauważona także poza prowincją Guangxi, gdzie była jedynie lokalnym produktem. Proszę jednak te informacje potraktować jako ciekawostkę antropologiczno-kulturową, a nie jako poradę medyczną!

      Dla osób chcących tylko zdobyć tylko ogólne pojęcie o Liu Bao, powyższe informacje powinny wystarczyć. I tak będzie to wiedza głębsza niż u 90% herbaciarzy, którzy nazywają Liu Bao pu-erhem, albo jeszcze gorzej  –  herbatą czerwoną. Bardziej dociekliwi zapewne zechcą zapoznać się z tajnikami produkcji tej intrygującej herbaty oraz z jej historią. 
       

      Współczesny proces produkcji herbaty Liu Bao


      Poniższy opis przedstawia tradycyjny, ale współczesny proces produkcji Liu Bao. W swojej historii Liu Bao bardzo się zmieniało i ewoluowało.

      1. Pochodzenie i środowisko
      Początkowo Liu Bao wytwarzane było tylko w kilku wioskach w powiecie Cangwu, w regionie miasta Wuzhou, w prowincji Guangxi. Herbata bierze swoją nazwę od jednej z tych wiosek – Liu Bao 六堡, co znaczy Sześć Fortów. Wraz ze wzrostem popytu na tę niszową herbatę produkcja rozprzestrzeniła się na okoliczne powiaty. Według danych z roku 2016, herbata Liu Bao powstaje z ok. 2866 hektarów pól herbacianych i wytwarza ją 24 producentów.

      Liu Bao uprawiane jest w wilgotnym i gorącym klimacie tropikalnym – zwrotnik raka niemal wyznacza południową granicę miasta Wuzhou. Teren uprawy Liu Bao zalesiony jest 72%. Warstwa gleby jest głęboka i luźna, o odczynie lekko kwaśnym. Region ten jest poprzecinany licznymi rzekami, średnia wilgotność powietrza to 76-82%, a temperatura rzadko spada poniżej zera. Środowisko naturalne herbaty Liu Bao jest unikalne w tym aspekcie, że charakteryzuje się dużą różnorodnością mikrobiologiczną, ostatecznie wpływając na procesy dojrzewania herbaty. 

      2. Zbiór
      Liście na herbatę Liu Bao pozyskiwane są przez większą część roku, od marca do listopada. Nie ma jednego standardu zbioru – może to być pąk i jeden, dwa, trzy lub nawet 4 liście w zależności od tego, jakiej jakości herbatę chce się wyprodukować. 

      Liście zbierane są z lokalnych krzewów różnych odmian – na uwagę zasługuje odmiana Zhu Ye Zhong (槠叶种), bo odmiana o tej samej nazwie uprawiana jest odległym Qimen i mogła zawędrować aż tam z prowincji Guangxi. Najistotniejsze i warte podkreślenia jest to, że krzewy wykorzystywane do produkcji Liu Bao należą do odmiany drobnolistnej herbaty (Camellia sinensis var. sinensis), a nie odmiany wielkolistnej (Camellia sinensis var. assamica) jak w wypadku herbat Pu-erh. Lokalnych odmian krzewu jest wiele i dzielone są przez rolników ze względu na barwę pąków (zielone, czerwone, purpurowe) oraz rozmiar liścia.

      Zbiór liści przebiega w ciągu dnia, ale obróbka Liu Bao zaczyna się dopiero wieczorem lub w nocy. 
       
      zbiór liu bao obecnie
      Zbiór herbaty Liu Bao współcześnie.

      3. Shaqing („zabicie liścia”, zatrzymanie oksydacji, 殺青)
      Pierwszym krokiem produkcji Liu Bao jest obróbka cieplna mająca na celu dezaktywację enzymów w liściach, a tym samym zahamowanie procesów utleniania liści. Mówiąc jeszcze bardziej szczegółowo i poprawnie z chemicznego punktu widzenia – zahamowanie ciemnienia enzymatycznego. 

      Jak można zauważyć, w Liu Bao nie występuje krok intencjonalnego „więdnięcia” liści, czy zostawienia świeżych liści do obsuszenia. Więdnięcie zachodzi jednak w pewnym stopniu naturalnie, biorąc pod uwagę, że liście zebrane za dnia, nawet wcześnie, czekają na obróbkę do wieczora. 

      W przypadku współczesnego Liu Bao proces shaqing polega na podgrzewaniu świeżych liści na wokach lub w specjalnych cylindrycznych maszynach – tak jak w zdecydowanej większości herbat chińskich. Jeszcze do lat 50. XX wieku przeważające było w regionie produkcji Liu Bao przeprowadzanie shaqing przy użyciu gorącej pary wodnej, dziś tak powszechne w Japonii. 

      Jednorazowo na woku można obrabiać 2-4 kg liści, a w maszynie około 7,5 kg. Temperatura obróbki może się wahać od 80 do 160°C w zależności od twardości i wielkości liści, a czas obróbki to 5-7 minut. Osoba odpowiadająca za shaqing decyduje jednak o jego zakończeniu na wyczucie. Proces można uznać za zakończony, kiedy liście i pąki staną się miękkie i aromatyczne, nabiorą ciemnozielonej matowej barwy i robią się lepkie. Kolejnym wyznacznikiem jest to, że gałązki można łatwo wyginać bez łamania ich. 

      Po shaqing liście są rozkładane do wystygnięcia.

      4. Pierwsze zwijanie (rou nian初揉) 
      Zwijanie liście jest obecnie przeważnie maszynowe, bo wydajność ręcznego zwijania jest niska i jest to proces męczący. Zwijanie liści trwa około 45-50 minut i nie jest zbyt intensywne, ponieważ w produkcji Liu Bao ważne jest, żeby zachować pełne liście. Celem jest uszkodzenie ścian komórkowych liści w stopniu 40-65%.

      Prażenie liści (shaqing) i zwijanie mogą być powtarzane kilkukrotnie i naprzemiennie. 

      5. Usypywanie stosu (dui men 堆悶)
      Krok unikalny dla produkcji Liu Bao, jak żaden inny definiujący charakter tej herbaty. Występuje w dwóch wariantach: usypywanie stosu na bambusowych matach lub w bambusowych koszach. 

      Na bambusowych matach usypuje się stos o wysokości około 30-50 centymetrów. Do bambusowych koszy wsypuje się jakieś 20-25 kg herbaty. Ten pierwszy proces „duszenia” herbaty trwa 20-30 godzin, w zależności od wilgotności powietrza i stopnia jakościowego liści. Kluczowe jest utrzymanie odpowiedniej temperatury (40-50°C) i wilgotności (ok.50%) herbaty przez cały czas trwania tego procesu. Jeśli temperatura robi się zbyt wysoka, to stos musi zostać przemieszany. Fermentacja* w stosach trwa do czasu gdy liście nabiorą miedzianej barwy, stracą mocne aromaty warzywne, a zyskają słodsze i łagodniejsze. Istnieją warianty składowania w stosie pod przykryciem i bez przykrycia. 

      * Z chemicznego punktu widzenia nie jest to fermentacja, ale często używa się tego terminu, ze względu na wygodę. W rzeczywistości w stosie zachodzi wiele skomplikowanych procesów (enzymatycznych, mikrobiologicznych, chemicznych i fizycznych), które łącznie powinno się określać mianem dojrzewania.

      6. Drugie zwijanie (複揉)
      Podczas składowania w stosie niektóre liście zaczynają się odwijać do pierwotnego kształtu. Dlatego konieczne jest drugie zwijanie. Wysokiej jakości liście nie wymagają tego kroku, ale obecnie jest on przeważnie wykonywany. Zwijanie trwa 5-6 minut, a przed przystąpieniem do niego zalecane jest krótkie pieczenie liści w niskiej temperaturze – jakieś 7-10 minut w temperaturze 50-60°C.

      7. Suszenie (乾燥)
      W pierwszej fazie suszenia liście układane są w warstwę grubości około 3 cm, mieszane co 5 minut i podgrzewane do temperatury 70-90°C. Kiedy liście osiągną 30-40% wilgotności rozkładane są w cieńszą warstwę i pozostawiane na godzinę.
      Druga faza suszenia wymaga temperatury 50-60°C i ułożenia liści w warstwę o grubości 5-6 cm. To suszenie jest długie i powolne. Tradycyjnie przebiegało ono nad drewnem sosnowym, ale obecnie preferowane są inne typy drewna, które mają mniej intensywny zapach. Przez większość historii Liu Bao sosnowy zapach był jednak jednym ze znaków rozpoznawczych tej herbaty. Suszenie jest uznawane jest za zakończone, kiedy łodyżki łatwo łamią się w palcach, a liście mogą być pokruszone na pył.

      Na tym etapie kończy się wstępna obróbka herbaty Liu Bao. Kolejne kroki zaliczane są do „wykończenia” lub „postprodukcji” herbaty. 

      8. Sortowanie i mieszanie
      Liście różnej wielkości dzielone są na różne stopnie jakościowe. Odrzucane są niepożądane produkty uboczne jak huang pian (duże żółte liście) i łodyżki. 

      9. Pierwsze parowanie 
      Podgrzewanie, nawilżanie i zmiękczanie liści parą wodną. Zazwyczaj trwa 1-1,5 minuty – krócej w przypadku delikatnych listków, dłużej w przypadku większych i twardych. 

      10. Dojrzewanie w stosie
      Kiedy liście po parowaniu ostygną do około 80°C są układane w stosy. Liście wyższej jakości zostaną usypane w stosy o wysokości 60-80 cm, a liście niższej jakości na wysokość 1-1,5 m. Również ścisłość ułożenia stosu zależna jest od typu liści i musi być ściśle kontrolowana przez nadzorujących proces. Po około 7-8 dniach liście nabiorą żółto-brązowej barwy, procesy dojrzewania są już w nich zaawansowane, a temperatura stosu to 50-60°C. To znak, że czas na przemieszanie stosu, półmetek. Całe dojrzewanie w stosie trwa 15-20 dni. Obecnie w dużych fabrykach zamiast tradycyjnych stosów używa się także wielkich bębnów przypominających betoniarkę. Dają one większą kontrolę nad sterylnością procesu i umożliwiają automatyczne przemieszanie całej partii herbaty. 

      11. Drugie parowanie i pakowanie w kosze
      Po zakończeniu dojrzewania w stosie pora na zapakowanie liści w bambusowe kosze, w których będą przechowywane i w których przechodzić będą długotrwałe i powolne dojrzewanie wtórne. W zależności od jakości obrabianej herbaty drugie parowanie może trwać 4-7 minut. Tradycyjnie herbata pakowana była (i nadal jest) w kosze o pojemności 45 do 60 kg, ale obecnie można spotkać się z wieloma rozmiarami koszy. Tradycyjnie jeden 60-kilogramowy kosz był zapełniony trzema partiami liści po 20 kg każda, bo mniej więcej taka jest pojemność maszyny do parowania liści. Każda 20-kilogramowa partia liści była ubijana w koszu, więc ostatecznie zawartość kosza stanowiły 3 niezbyt mocno zbite bloki herbaty. Dziś w dużych fabrykach automatyzacja i bardziej wydajne maszyny pozwalają na ubijanie całej zawartości koszyka za jednym razem. 

      12. Leżakowanie
      Po zapakowaniu w kosze herbata trafia na kilka dni do ciemnych, chłodnych pomieszczeń z dobrym obiegiem powietrza. Liście schną i ochładzają się do temperatury pokojowej.
      Następnie kosze z herbatą przenoszone są do innych magazynów, również ciemnych, gdzie temperatura powietrza wynosi 24-26°C, ale z wysoką wilgotnością powietrza na poziomie 80-90%. Opuszczą je po pół roku jako gotowa, dojrzała herbata Liu Bao.
       

      Historia Liu Bao


      Często mówi się, że herbata Liu Bao ma aż 1500 lat historii, ale źródła historyczne nie sięgają tak daleko. Pierwsza prawdopodobna wzmianka o herbacie z Guangxi pojawia się roku 987 w księdze „Powszechna Geografia Ery Taiping” (太平寰宇記).  Wspomniana jest tam herbata Zi Sun (purpurowe pędy bambusa) z Fengzhou w południowych Chinach. Współczesne badania historii herbaty Liu Bao wskazują, że w istocie była to herbata transportowana do Fengzhou z Liu Bao oraz Wu Bao w rejonie Cangwu. Nawiązanie do słynnego Zi Sun z Guzhu wskazuje na wysoką jakość tej herbaty, bo według Lu Yu liście herbaty o purpurowym zabarwieniu były szczególnie wysokiej jakości.
          
      Można też spotkać się z interesującym opisem „rzadkiej herbaty, którą można znaleźć w Fengzhou”, pochodzącym z czasów południowej dynastii Song (1127-1279): prasowana w niewielkie kwadratowe ciastka, które leżakowane nawet przez stosunkowo niedługi czas nabierają ciemnego koloru naparu i ciężkiego smaku. Chociaż wszystkie herbaty produkowane w tamtym okresie trzeba uznać za herbaty zielone, to widać, że Liu Bao przejawiało potencjał jako herbata dojrzewająca – zasługa wysokiej zawartości polifenoli i dużej wilgoci w procesie produkcji. Aby stworzyć herbatę zieloną, surowe liście trzeba poddać obróbce termicznej. Następowało to przez podgrzewanie parą wodną lub przez zanurzanie w gotującej się wodzie (laoshui 撈水). Potem herbata była ponownie parowana do zmiękczenia przy prasowaniu w ciastka. 
          
      Sypaną liściastą herbatę zieloną zaczęto produkować w Guangxi pod panowaniem dynastii Yuan (1271–1368). Wcześniej, tak jak w innych częściach Chin, herbata była głównie prasowana w ciastka. W czasach dynastii Ming, po jednoznacznym odejściu od „cesarskiej” herbaty zielonej prasowanej w ciastka, w wielu regionach produkcji herbaty zaczęto poszukiwać nowych sposobów wykorzystania potencjału liścia herbacianego. Sposobów lepiej dostosowanych do lokalnych warunków klimatycznych i rosnących w danym regionie odmian krzewu herbacianego. Także lepiej dostosowanych do preferencji lokalnych konsumentów. To w tym czasie większość chińskich producentów herbat odeszła od sposobu obróbki cieplnej liści przy pomocy wrzątku lub pary wodnej, ale nie mieszkańcy Liu Bao. Produkowana tu herbata przeznaczona była głównie to spożycia wśród lokalnej ludności, która preferowała smak herbaty obrabianej przez zanurzanie liści we wrzątku. Przypuszcza się, że także w dynastii Ming herbata Liu Bao rozwinęła się z herbaty zielonej w herbatę przechodzącą celowy proces dojrzewania. Splata się to z nagłym wzrostem ludności w regionie, co zwiększyło popyt na herbatę, a prawdopodobnie ułatwiło także jej rozprzestrzenianie się poza sam obszar produkcji. 

      W czasach panowania cesarza Jiaqinga (1796-1820) z dynastii Qing, Liu Bao było wymieniane na liście 24 najsłynniejszych chińskich herbat i wychwalane za charakterystyczny aromat orzechów palmy arekowej.

      Zbiór herbaty Liu Bao, lata 70. XX wieku

      Na przełomie XVIII i XIX wieku w całych Chinach nastąpił rozwój przemysłu herbacianego, a także kwitł eksport herbaty – było to przed wojnami opiumowymi. Liu Bao stało się popularną herbatą zarówno eksportową, jak i cenioną przez mieszkańców południowych Chin (Guangdongu i Hongkongu). Miała reputację herbaty o bardzo dobrej jakości w niskiej cenie. Może się to wydać dziwne, ale kluczowym wydarzeniem w rozwoju herbaty Liu Bao miało odkrycie złóż cyny w Malezji w latach 20. XIX wieku. Większość siły roboczej otwieranych tam kopalni stanowili imigranci z Chin, a Liu Bao było najczęściej pitą przez nich herbatą. Więcej o związku malezyjskiego górnictwa z Liu Bao przeczytacie poniżej. Prawdziwe złote lata herbaty Liu Bao trwały o około 1850 do 1945 roku. W tym czasie rozróżniano nawet herbatę Liu Bao według poszczególnych miejsc zbiorów w powiecie Cangwu – największą estymą darzono herbaty z Heishi, Ludi, Gongzhou, a także z góry Shuangji. Za najlepszy gatunek Liu Bao uznawano herbatę Xiadou (蝦鬥茶). Tylko kilka osób znało dokładne tajniki jej produkcji, a prawdopodobnie tylko jedna z nich przeżyła wojnę chińsko-japońską. Pan Guo, o którym mowa, opuścił Liu Bao uciekając przed japońską inwazją i nigdy już nie przekazał nikomu wiedzy o produkcji herbaty Xiadou. Warte odnotowania jest to, że z tamtego okresu mało jest dokładnych informacji o procesie produkcji herbaty Liu Bao, co pokazuje, że były one pilnie strzeżone przez producentów herbaty. Pierwszy dokładniejszy opis pochodzi z lat 30. i wskazuje na to, że było co najmniej 7 różnych stylów herbaty Liu Bao, ale we wszystkich oksydacja liści nadal była zatrzymywana przez lao shui, czyli zanurzenie we wrzątku. Na charakter herbaty liu bao wielki wpływ mogło mieć oszustwo! Rolnicy z Liu Bao zaczęli spryskiwać wodą posadzkę i rozkładać na niej liście herbaty, które wchłaniały wilgoć. Można było dzięki temu zwiększyć masę liści o jakieś 3%, a zatem zarobić więcej. Kupcy z Hongkongu zauważyli to i powtarzali proceder – okazało się, że herbata, do której nawet kilkukrotnie dodawano wilgoci, cieszy się większym powodzeniem wśród konsumentów! Żeby jeszcze bardziej przyspieszyć dojrzewanie liu bao, hongkońscy kupcy w latach 40. i 50. zaczęli specjalnie przystosowywać piwnice do przechowywania tej herbaty. Tak zrodził się słynny dziś i mający wielu fanów (i wielu przeciwników) hongkoński styl przechowywania herbaty – dziś głównie herbaty Pu-erh, a nie Liu Bao. 

      Większość herbaty Liu Bao było transportowane do Guangdongu i Hongkongu na łodziach, przez rzeki i kanały. W czasie wojny nastąpiła całkowita blokada transportu więc w 1945 sprzedawano herbatę nawet siedmioletnią. Ta herbata osiągnęła na rynku cenę 4-krotnie wyższą niż herbata świeża, więc pokazuje to, że już w tamtym czasie było powszechnie wiadome, że leżakowana herbata Liu Bao była lepsza niż herbata świeża. 
      Na przełomie lat 50. i 60. przeważającą metodą zatrzymania oksydacji herbaty Liu Bao stało się prażenie na woku. Z dokumentów z roku 1957 wynika, że lao shui (zanurzanie we wrzątku) i parowanie to nadal popularne metody, ale nie były już zalecane, gdyż przetwarzane w ten sposób liście tracą swoje wartości – szczególnie w wypadku metody lao shui. Trzeba odnotować, że metoda ta była w użyciu tylko ze względu na dużą wydajność o znacznie przyspieszała proces. 

      W roku 1951, wraz reformami prawa pod rządami komunistów, rolnicy weszli w posiadanie ziemi na własność i ilość uprawianej herbaty znacznie wzrosła. Do tego czasu producentami herbaty Liu Bao były prywatne, rodzinne firmy. W 1954 roku rząd zakazał skupowania liści herbaty przez prywatne przedsiębiorstwa, co rozpoczęło erę państwowego monopolu na produkcję herbaty w większej skali. Największym producentem herbaty Liu Bao została państwowa fabryka w Wuzhou, która skupowała większość herbaty od rolników, zazwyczaj po zaniżonej cenie. Fabryka działa nadal, sprzedając herbatę pod znaną marką „Trzy Żurawie”. Przemysł herbaciany w regionach produkcji Liu Bao miał się bardzo dobrze w czasach chińskiej gospodarki centralnie planowanej – głównie dzięki popytowi w Hongkongu i w Malezji, ale nie ulega wątpliwości, że kolektywizacja, znaczne odejście od ręcznych metod produkcji oraz mniejsza dbałość o jakość źle wpłynęły na prestiż herbaty Liu Bao. Upadek prywatnej gałęzi rynku herbacianego wiązał się także z upadkiem tętniących życiem herbaciarni, które zostały wyburzone wraz z punktami skupu liści. 

      Herbata Liu Bao i jej technika obróbki odegrała wielką rolę w latach 60., kiedy to w producenci herbaty Pu-erh w prowincji Yunnan starali się opracować technikę przyspieszonego dojrzewania herbaty. Ich najważniejszą inspiracją była właśnie herbata Liu Bao i jej kontrolowane dojrzewanie w stosach. Po odpowiednim dostosowaniu tego procesu do liści odmiany wielkolistnej z Yunnanu uzyskano herbatę znaną dziś jako Pu-erh typu shu (dojrzały) – czyli ten, który rządzi na rynku i w Polsce spotykany jest pod błędnym mianem „herbaty czerwonej”. 

      Lata 80. i 90. były trudnym okresem dla Liu Bao. Popyt i produkcja spadły wyraźnie, więc szukano sposobów na zwiększenie konkurencyjności na rynku. Tak jak dwie dekady wcześniej Liu Bao było wzorem dla herbaty Pu-erh, tym razem Liu Bao zaczerpnęło coś z produkcji Puera – dojrzewanie w większych, głębszych stosach, co nadaje herbacie bardziej ziemisty smak i ciemniejszy napar. Liu Bao znacznie upodobniło się do dojrzałej herbaty Pu-erh i do dziś jest to przeważający styl herbaty produkowanej w dużych fabrykach.
      Obecnie herbata Liu Bao na nowo ma się dobrze – można śmiało powiedzieć, że coraz lepiej. Do tego z dużym potencjałem przyszłościowym, bo w 2009 samorząd regionu Guangxi umieścił tę herbatę na liście tradycyjnych produktów regionalnych i znacznie wzmocnił jej promocję w całych Chinach. W produkcji herbaty Liu Bao znowu biorą udział mniejsze, prywatne firmy, które stawiają na jakość i tradycyjną obróbkę. 
       
      wykres wzrostu produkcji liu bao
      Wykres przedstawia wzrost produkcji Liu Bao po 2003 roku (w tysiącach ton)


      Herbata górników


      Zaskakującym zbiegiem okoliczności Liu Bao zdobyło w XIX wieku popularność wśród chińskich górników pracujących w malezyjskich kopalniach cyny. Wiązało się to z właściwościami przypisywanymi tej herbacie przez tradycyjną chińską medycynę – Liu Bao rzekomo pomaga pozbyć się z organizmu nadmiernej wilgoci i ciepła. Nie będę zagłębiał się w te koncepty chińskiej medycyny, ale dość rzec, że herbata o takich zdolnościach była tym, czego potrzebowali górnicy pracujący w gorących i wilgotnych kopalniach Malezji. Co ciekawe, zdaje się, że herbata Liu Bao rzeczywiście pomagała na takie przypadłości jak biegunki, nudności i bóle brzucha. W przeciwnym razie nie osiągnęłaby aż takiej popularności, a popularność była ogromna. Początkowo to sami górnicy zaopatrywali się w zapas Liu Bao, ale później herbata ta stała się artykułem uznawanym za tak niezbędny, że pracownicy zaczęli wymagać od zarządów kopalń, aby to one dostarczały im herbatę. Ponoć te kopalnie, które tego nie robiły, miały problem ze znalezieniem pracowników, bo uciekali do konkurencji zapewniającej herbatę w odpowiednich ilościach. Malezyjskie kopalnie stały się jednocześnie największymi kupcami Liu Bao i posiadały największe magazyny do jej przechowywania. Przemysł wydobywczy cyny bardzo podupadł po roku 1980, ale Liu Bao w Malezji nadal ma się świetnie. To właśnie tam można znaleźć rzadkie stare roczniki Liu Bao zgromadzone przez koneserów, czasem wykupione z kopalnianych zapasów. 
       
      targ liu bao, prawdopodobnie Malezja
      Targ herbaty Liu Bao


      Parzenie herbaty Liu Bao


      Obecnie podstawową metodą parzenia wielu herbat w Chinach stał się styl gongfu cha i dotyczy to także Liu Bao. Poleca się parzenie w czajniczku z glinki purpurowej z miasta Yixing lub w innym czajniczku dobrze utrzymującym temperaturę, niezależnie od materiału, z którego jest wykonany. Do parzenia herbaty Liu Bao preferowane są nieco większe, bardziej pękate czajniczki, idealnie o pojemności 120-180 ml, dające liściom sporo miejsca. Na czajniczek o takiej pojemności używa się około 7-9 gramów liści. Liu Bao parzymy wodą o temperaturze tak wysokiej, jak to tylko możliwe. Przed pierwszym parzeniem krótko budzimy liście, krótko (do 5 sekund) przepłukując je wrzątkiem. Pierwsze 3 parzenia są – jak przystało na styl gongfu cha – bardzo krótkie. 10, maksymalnie 20 sekund. Kolejne parzenia stopniowo przedłużamy.

      Drugi sposób parzenia zapewne lepiej odpowiada temu, jak Liu Bao było parzone przed erą popularyzacji metody gongfu cha. W tym sposobie używamy dużych czajników, małej ilości liści, a parzenie jest bardzo długie. Dokładne przeciwieństwo gongfu cha pod każdym względem. Na 500 ml wody używamy 5 gramów liści, a parzenie trwa co najmniej 10 minut. Temperatura wody – oczywiście wrzątek.

      Ostatni sposób to gotowanie liści. Podobnie jak w poprzedniej metodzie używamy 1 gram herbaty na każde 100 ml wody. Tutaj nie ma ściśle określonych zasad. Po prostu gotujemy herbatę na słabym ogniu do uzyskania pożądanej mocy i smaku. Po odlaniu części gotowej herbaty możemy uzupełnić wodę i gotować liście ponownie, tym razem dłużej. Ten sposób jest dobry do przygotowania starych herbat Liu Bao, herbat złożonych z samych łodyżek lub późno zebranych, dużych liści (tzw. Lao Cha Po).


      Rodzaje i formy herbaty Liu Bao


      Według zbioru:
      – Cha Gu 茶谷 – liściasta herbata pierwszej klasy – wiosenny zbiór w standardzie pąk i 2 lub 3 liście, herbata zebrana przed 20 kwietnia. 
      – Zhong Cha 中茶 – herbata zebrana późną wiosną lub latem, w standardzie pąk i 3 lub 4 liście. Liście twardsze i trudniejsze do zwinięcia. 
      – Er Bai Cha 二白茶 – stare i twarde liście, które nie nadają się do zwijania, zbierane w różnych porach roku. Zazwyczaj nie na sprzedaż, do prywatnej konsumpcji przez rolników.
      – Lao Cha Po 老茶婆 – duże liście zbierane na przełomie października i listopada, przetwarzane w prosty sposób przez samych rolników. Po odpowiednim okresie leżakowania dają przyjemny, słodkawy napar. Najlepiej nadają się do gotowania.
      Prasowana herbata Liu Bao z Wuzhou Tea Factory, „Trzy Żurawie”
       
      Formy lub warianty herbaty Liu Bao
      – Herbata koszykowa – liściasta herbata Liu Bao w najbardziej tradycyjnej formie pakowana jest w duże bambusowe kosze i w nich sezonowana
      – Long Zhu Cha 龙珠茶 – herbata perłowa – ten termin oznacza zazwyczaj herbaty formowane w kulki i najczęściej dotyczy herbat Pu-erh i białych. W przypadku Liu Bao ma inne znaczenie. To herbata z odchodów larw pewnego gatunku ciem, które zjadają liście herbaty. Odchody mają formę małych kuleczek. Parzone są często metodą przelewową: wsypuje się je na sitko i jedynie przelewa przez nie wodę. Nazywana także Chong Shi Cha  (虫屎茶), czyli dosłownie herbata z odchodów robaków. Pod tą nazwą można jednak spotkać także odchody robaków, które jedzą inne liście niż herbaciane.
      – prasowane Liu Bao – istnieją zapiski o prasowaniu herbaty Liu Bao już w odległej przeszłości, ale prawdziwa moda na prasowane Liu Bao nastała także pod wpływem herbaty Pu-erh. Liu Bao może być prasowane we wszystkie kształty takie same jak herbata Pu-erh, nawet pakowane w skórki mandarynek Xiao Qing Gan.  
      – łodyżki – odrzucone podczas sortowania herbaty liściastej łodyżki Liu Bao po wielu latach leżakowania mogą stać się bardzo dobrą herbatą. 
      – Liu Bao ze „złotym kwiatem” – herbata, na której występuje żółty grzyb Eurotium cristatum. Jest on w pełni bezpieczny, a nawet pożądany ze względu na przypisywane mu właściwości. Eurotium cristatum wpływa też na smak herbaty, na której występuje. 

      Konrad Pociask
      wrzesień 2021
       

      Eurotium cristatum na herbacie Liu Bao

      Źródła i inspiracje:
      http://archive.globalteahut.org/article/813
      https://pathofcha.com/blogs/all-about-tea/a-historic-tea-liu-bao-hei-cha
      https://essenceoftea.com/blogs/blog/a-journey-with-liu-bao-a-talk-by-master-lim-ping-xiang
      https://teamedicineblog.wordpress.com/2017/09/05/liu-bao/
      http://archive.globalteahut.org/article/330
      https://www.youtube.com/watch?v=c3WFg3_zf1w
      http://archive.globalteahut.org/article/1000
      https://lastea.com/liu-bao-tea/
      http://www.liubaocha.com/?p=24&a=view&r=1340&pagecount=322
      https://tv.cctv.com/2015/03/12/VIDE1426149603583483.shtml
      http://www.lbczj.cn/
      < powrót do listy artykułów
      Czerwona, mocna, dojrzała, bogata – o herbacie Liu Bao liu bao
      5.00 30 5 0